Παιδί και σχολική φοβία

Πολλά παιδιά, τα πρώτα χρόνια της σχολικής τους φοίτησης, δυσφορούν ή αρνούνται να πάνε στο σχολείο κάποιες φορές. Συνήθως, όμως, ύστερα από...κάποια συζήτηση με τους γονείς τους το ξεπερνούν. Μερικές φορές, η άρνηση του παιδιού είναι τόσο έντονη, που μας δημιουργεί την εντύπωση ότι αδιαφορεί για κάθε σχολική δραστηριότητα. Ωστόσο, αν δούμε βαθύτερα, θα διαπιστώσουμε ότι και οι γονείς του ίσως δείχνουν μια αδιάφορη ή και εχθρική στάση απέναντι στο σχολείο, επειδή και οι ίδιοι πιθανώς είχαν αντιμετωπίσει δυσκολίες. Άθελα τους, λοιπόν, προβάλλουν τα δικά τους συναισθήματα στη σχολική φοίτηση του παιδιού τους. Υπάρχει, βέβαια, και η αντίθετη πλευρά η άρνηση του παιδιού, δηλαδή, απορρέει από τις υπερβολικές απαιτήσεις των γονιών, που δημιουργούν στο παιδί την αίσθηση ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει. Το παιδί αντιτίθεται, ενοχλείται με το σχολείο, παρουσιάζει πιθανώς διαταραχές στη συμπεριφορά, θυμό και συναισθηματική αστάθεια ή, αντίθετα, η άρνηση του παίρνει τη μορφή παθητικότητας. Παραμένει σιωπηλό, θυμωμένο και ονειρεύεται. Στην προεφηβεία ή την εφηβεία, η αντίθεση εκδηλώνεται με σκασιαρχείο. Η σχολική άρνηση είναι από τη φύση της διαφορετική σε συνάρτηση με την ηλικία του παιδιού.

Κάποιες φορές, όμως, η άρνηση παίρνει μεγάλες διαστάσεις και εξελίσσεται σε σχολική φοβία. Το παιδί διαμαρτύρεται, κλαίει, φωνάζει και αρνείται κατηγορηματικά να πάει στο σχολείο. Οι γονείς στην αρχή τρομάζουν, ανησυχούν, πιστεύουν ότι κάτι σοβαρό του συμβαίνει. Όταν μάλιστα παραπονιέται ότι πονά η κοιλιά του, το κεφάλι του ή θέλει να κάνει εμετό, αναστατώνονται και σπεύδουν να συμβουλευτούν τον παιδίατρο. Παρ' ότι όμως συνήθως τους διαβεβαιώνει ότι το παιδί τους είναι υγιέστατο, οι ίδιοι δυσπιστούν, όταν βλέπουν ότι κάθε φορά που πρόκειται να πάει στο σχολείο σφαδάζει από τους πόνους. Όταν το κρατούν στο σπίτι, το παιδί, ως δια μαγείας, νιώθει καλά. Σε αρκετές περιπτώσεις, το πρόβλημα εμμένει και οι γονείς βρίσκονται σε δύσκολη θέση, γιατί δεν ξέρουν ποιο δρόμο να ακολουθήσουν. Τότε απευθύνονται στους ειδικούς για βοήθεια. Η σχολική φοβία είναι μια κατάσταση κατά την οποία το παιδί, για φαινομενικά παράδοξους λόγους, αρνείται να πάει στο σχολείο και αντιστέκεται με έντονες αντιδράσεις άγχους ή πανικού στις προσπάθειες των γονιών του να το πείσουν να πάει. Κλαίει, τους παρακαλεί και υπόσχεται ότι θα πάει την επόμενη μέρα. Αν το πιέσουν, η κρίση παίρνει δραματική τροπή, καθώς κλείνεται στο δωμάτιο του και κλαίει, ενώ δε δέχεται κανένα επιχείρημα.

Αλλοτε, εξαιτίας της αγωνίας του, του πανικού και της απόγνωσης που νιώθει, μπορεί να γίνει επιθετικό προς τους γονείς του που επιμένουν. Στις ηλικίες μεταξύ 5-7 ετών παραπονιέται για συμπτώματα, όπως κεφαλαλγίες, πόνους στην κοιλιά ή ακόμη και εμετούς. Επιπλέον, ίσως παρατηρηθούν ενούρηση, εγκόπριση, νυχτερινοί εφιάλτες, άρνηση να φάει, υπερκινητικότητα κ.λπ. Σε κάποιες περιπτώσεις που η άρνηση φαίνεται να καταλαγιάζει, αφήνεται παθητικά να οδηγηθεί στο σχολείο, αλλά πολύ σύντομα εγκαταλείπει την τάξη, τρέπεται σε φυγή για να επιστρέψει στο σπίτι του ή να περιπλανηθεί, αν δε βρει κανέναν εκεί.

Η σχολική φοβία φαίνεται ότι είναι λίγο πιο συχνή στα αγόρια. Οι ερευνητές έχουν καταλήξει ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων συναντάται σε μοναχοπαίδια, πρωτότοκα ή μικρότερα παιδιά.

Πρόκειται συνήθως για παιδιά με μέση ή και ανώτερη νοημοσύνη, τα οποία παρουσιάζουν καλή σχολική επίδοση. Το άγχος τους συνδέεται στενά με στιγμές που ένιωσαν φόβο κατά την έναρξη της σχολικού έτους. Ίσως έχουν προηγηθεί γεγονότα που τα επηρέασαν, όπως αλλαγή σχολείου, ασθένεια ή θάνατος ενός γονιού, νοσηλεία ή παραμονή στο σπίτι του ίδιου του παιδιού ύστερα από κάποια ασθένεια ή ατύχημα.

Ασυνείδητα προχωρά σε συνειρμούς που του δημιουργούν φόβο, ότι ο δάσκαλος είναι αυστηρός, ότι οι συμμαθητές στην τάξη είναι κακοί ή το κοροϊδεύουν και ότι θεωρεί υπεύθυνη την πρόσφατη αλλαγή του σχολείου. Αν δεν πάει στο σχολείο κάποιες μέρες, η φοβία ενισχύεται επειδή έμεινε πίσω στα μαθήματα και δε γνωρίζει το πρόγραμμα. Στο σπίτι, συνήθως, δέχεται να μελετήσει τα σχολικά μαθήματα και να κάνει τις εργασίες του, προσπαθώντας έτσι να κατακτήσει αυτά που χάνει με την απουσία του. Ίσως διαπιστώσουμε ότι στο παιδί πιθανόν να συνυπάρχουν ή να υπήρχαν παλαιότερα κι άλλες μορφές φοΒικής συμπεριφοράς, όπως φόβος στο σκοτάδι, αγοραφοβία κ.ά.

Τα παιδιά με σχολική φοβία φαίνονται αρκετά εξαρτημένα και δεν είναι ιδιαίτερα κοινωνικά. Οταν βρίσκονται μακριά από την οικογένεια, είναι δειλά, συνεσταλμένα και φοβισμένα. Αντίθετα, η εικόνα αλλάζειόταν βρίσκονται στο σπίτι τους. Συχνά, γίνονται δυνάστες των γονιών τους.

Το παιδί παρουσιάζει αμφιθυμικά συναισθήματα, δικαιολογεί δηλαδή τη φοβία του με την ανησυχία ότι θα συμβεί κάτι κακό στη μητέρα του ενώ αυτό θα είναι στο σχολείο.

Η δε μητέρα συνήθως περιγράφεται ως αγχώδης, φοβική και υπερπροστατευτική, στοιχεία που ενισχύουν την εξάρτηση του παιδιού από την ίδια και δεν ενθαρρύνουν την αυτενέργεια του. Ο πατέρας παρουσιάζεται ανασφαλής, αδύναμος ή απών (διαζύγιο ή θάνατος). Σε ό,τι αφορά το οικογενειακό μοντέλο, το παιδί, κυρίως αν είναι αγόρι, δεν έχει δημιουργήσει με τον πατέρα κάποια στενή σχέση.

Η πορεία του παιδιού που παρουσιάζει σχολική φοβία καθορίζεται από τη συγκρουσιακή δυναμική της οικογένειας, καθώς και από ενδεχόμενα επιμέρους ψυχοπαθολογικά στοιχεία. Μπορούμε, ωστόσο, να αναφέρουμε ότι περίπου στις μισές περιπτώσεις υπάρχει πλήρης ένταξη του παιδιού τόσο στο σχολείο όσο και στην εξωσχολική ζωή.

Στις άλλες μισές, παρ' ότι το παιδί εντάσσεται στο σχολείο, η φοβία παραμένει σε ηπιότερη μορφή και πιθανώς παρουσιάζονται διάφορες δυσκολίες στις σχέσεις του με τους άλλους. Τέλος, σε λίγες περιπτώσεις, υπάρχει δυσμενής εξέλιξη, που χαρακτηρίζεται από την εμμονή της σχολικής φοβίας και κυρίως από την ύπαρξη πρόσθετων δυσκολιών στην κοινωνική προσαρμογή του παιδιού.

12 βήματα για να το βοηθήσεις 

[1] Ξεκίνα από την αρχή

Δώσε στο παιδί σου να καταλάβει, δίχως καταπίεση, ότι το σχολείο είναι σοβαρή δουλειά και ότι περιμένεις να κάνει το καλύτερο δυνατό, ανάλογα με τις δυνάμεις του.

[2] Καθιέρωσε τακτικές ώρες μελέτης

Το κάθε παιδί χρειάζεται μια ρουτίνα. Καθιέρωσε μια περίοδο μελέτης, ανάλογα με την ηλικία του, όπου θα μπορεί, δίχως πειρασμούς, σε ήσυχο και ευχάριστο περιβάλλον, να κάνει τα μαθήματά του. Βοήθησέ το όταν χρειάζεται, αλλά μην ενδώσεις στον πειρασμό να «ξαναρχίσεις το σχολείο» κι εσύ, κάνοντας όλα τα μαθήματα του παιδιού.

[3] Συνάντησε τον δάσκαλο, (τους καθηγητές)

Γνώρισε με ποιον θα ξοδεύει τόσες ώρες κάθε μέρα το παιδί σου. Ρώτησε για τους κανόνες της μελέτης στο σπίτι. Συζήτησέ μαζί του οποιοδήποτε θέμα αφορά το παιδί και είναι καλό να το γνωρίζει ο δάσκαλος.

[4] Μην επιτρέπεις να σε χειραγωγεί

Τα παιδιά έχουν τρομερές ικανότητες να χρησιμοποιούν τους γονείς ή τους δασκάλους, τον έναν ενάντια στον άλλο. Για κάθε ερώτημα ή αμφιβολία επικοινωνήστε με το άλλο πρόσωπο, ώστε να υπάρχει μια καθαρή εικόνα, όχι σύγχυση, σε κάθε ζήτημα.

[5] Εκτίμησε την εργασία του παιδιού και πρόσφερε του τον έπαινο

Δεν υπάρχει χειρότερη απογοήτευση όταν το παιδί, μετά από τον κόπο του, λάβει αδιαφορία ή κριτική. Όταν εκτιμάς την εργασία του, εκτιμάς το ίδιο το παιδί και το ενθαρρύνεις να βελτιωθεί.

[6] Ανάπτυξε το αίσθημα ευθύνης

Το παιδί που έχει συνεχώς ένα ακατάστατο θρανίο στο σχολείο, συνήθως έχει κι ένα ακατάστατο υπνοδωμάτιο στο σπίτι. Εκείνος που δεν τελειώνει τις εργασίες του σχολείου στην ώρα του, συνήθως δεν είναι τόσο υπεύθυνος και στο σπίτι.

Δημιούργησε ένα σύστημα ανταμοιβών και πειθαρχίας, ώστε να υπάρχει τάξη στο δωμάτιο του παιδιού, όπως και κάποιες ευθύνες καθαριότητας γενικά στο σπίτι, ακόμα κι αν δεν τις κάνει όσο καλά θα ήθελες. Μπορεί ακόμα, να του αυξήσεις το χαρτζιλίκι όταν τελειώνει μια τέτοια εργασία. Είναι καλό να μάθει από νωρίς να συμμετάσχει στις ευθύνες του σπιτιού.

[7] Έλεγξε την τηλεόραση

Όλοι οι δικοί συμφωνούν, ότι τα παιδιά βλέπουν περισσότερη τηλεόραση απ� ότι πρέπει. Δεν είναι μόνο ο χρόνος, αλλά και η χαμηλή ποιότητα και τα ακατάλληλα προγράμματα που επηρεάζουν αρνητικά τη δημιουργικότητα και την αίσθηση της πραγματικότητας.

Οι γονείς χρειάζεται να ελέγχουν τα προγράμματα που παρακολουθούν τα παιδιά τους και να περιορίσουν το χρόνο που ξοδεύουν μπροστά στο «κουτί». Επίσης, κάποια προγράμματα να τα βλέπετε μαζί ώστε να γίνετε η ανάλογη κριτική για το πρόγραμμα που παρακολουθήσατε.

[8] Σωστές προσδοκίες

Περίμενε από το παιδί σου να πετύχει το καλύτερο που μπορεί. Το να είναι πετυχημένο στο σχολείο, θα το βοηθήσει να είναι πετυχημένο αργότερα στη ζωή. Τα παιδιά χρειάζεται να στοχεύουν στους καλύτερους βαθμούς που είναι δυνατόν να πετύχουν. Μη δέχεσαι απλά να περνάει τις τάξεις. Από την άλλη πλευρά, μην υπερβάλεις και απαιτείς κάτι μεγαλύτερο από τις δυνάμεις τους. «Ας έχεις μικρότερο βαθμό κι ας είναι πιο ευτυχισμένο».

[9] Να είσαι ρεαλιστής

Αξιολόγησε τις ικανότητες που παιδιού σου με απόλυτη ειλικρίνεια, δίχως να ντρέπεσαι για τις αδυναμίες του, νοιώθοντας ότι εσύ είσαι υπεύθυνος. Μερικά παιδιά τα καταφέρνουν πιο καλά στα μαθήματα, από άλλα. Αλλά θα αγωνίζονται όλα τα χρόνια του σχολείου για να τα καταφέρουν.

Οι γονείς δημιουργούν μεγάλες απογοητεύσεις, όταν προορίζουν το παιδί τους να γίνει γιατρός, ενώ αυτός ενδιαφέρεται μόνο για τις μηχανές αυτοκινήτων. Είναι απαραίτητο να γνωρίζεις, ότι η ζωή του παιδιού σας δεν είναι δική σου. Να είσαι περήφανος με τις ικανότητες τους σ� οποιοδήποτε τομέα.

[10] Ενθάρρυνε ενδιαφέροντα εκτός σχολείου

Το κάθε παιδί χρειάζεται και κάποιες δραστηριότητες εκτός σχολείου. Ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του παιδιού (αθλητισμός, μουσική, ξένες γλώσσες κ.λπ.), ενθάρρυνε το παιδί να επιδοθεί σε κάποια δραστηριότητα, στην οποία έχει περισσότερη έφεση, ώστε να δημιουργήσει και την ταυτότητά του εκτός σπιτιού ή σχολείου. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις τάξεις Β΄ και Γ΄ Λυκείου. Καθώς το παιδί βλέπει ότι μπορεί να επιδοθεί και σε άλλες δραστηριότητες εκτός από τα μαθήματα, γίνεται πιο κοινωνικό, δημοκρατικό και αναπτύσσει την αυτοεκτίμησή του.

[11] Εργασία επί πληρωμή
Το να έχει το παιδί κάποια μερική απασχόληση και να κερδίζει χρήματα, το κάνει πιο υπεύθυνο για τα οικονομικά και αισθάνεται καλά για τον εαυτό του. Κάποιες δουλειές όπως το babysitting, βοήθεια στην εργασία του πατέρα, καλοκαιρινή εργασία κ.λπ. μπορεί να βοηθήσουν το παιδί να ωριμάσει, σχετικά με το πώς να χειρίζεται σωστά τα οικονομικά του, αλλά και να μη βαραίνει τόσο το οικογενειακό ταμείο.

[12] Επικοινωνήστε

Το παιδί χρειάζεται να μοιραστεί με κάποιον τα προβλήματα, τις χαρές και τις λύπες του, με μικρές καθημερινές κουβέντες. Συχνά χρησιμοποιεί τους γονείς του σαν σημείο αναφοράς για τις ιδέες του, ή ακόμα σαν ασφαλιστική δικλείδα για τις αναζητήσεις και τα ερωτήματά του. Μερικές φορές οι ιδέες αυτές μπορεί να εμφανιστούν σαν απόλυτες γνώμες. Το παιδί μπορεί να αναζητάει την επικύρωση, την αποδοχή ή ακόμα και την επικύρωση των δικών σου αρχών. Επίσης μπορεί απλά να προσπαθεί να αποφασίσει αν είναι σωστές οι δικές του απόψεις.

Σε κάθε περίπτωση να είσαι ψύχραιμος και έτοιμος να συζητήσεις. Δείξε το ενδιαφέρον σου προσφέροντας τη δική σου άποψη. ’κου με προσοχή τι σου λέει, ακόμα κι όταν έχεις βαρεθεί ή είσαι οργισμένος μ� αυτό που σου λέει. Να ανησυχείς περισσότερο, όταν το παιδί δε μιλάει, παρά όταν σου τα λέει όλα, άσχετα αν σου αρέσει αυτό που ακούς ή όχι.

Τέλος, να θυμάσαι ότι κανένας γονιός δεν είναι, αλλά ούτε αισθάνεται πετυχημένος πάντοτε. Μπορείς όμως, να περιορίσεις την απογοήτευσή σου και να επηρεάσεις αποτελεσματικά την επιτυχία του παιδιού σου στο σχολείο, με την προσωπική σου συμμετοχή σε κάθε τομέα της ζωής του. Έτσι δημιουργείς μια θετική ατμόσφαιρα και τις καλύτερες προοπτικές για επιτυχία στο σπίτι σου και γενικά στη ζωή του παιδιού σου.

ΠΗΓΗ:eportal.gr - jesuslovesyou.gr