Το μεγαλύτερο μέρος του 1ου μήνα της εγκυμοσύνης δεν γίνεται αντιληπτό από την γυναίκα. Αρκετές φορές υπάρχουν συμπτώματα όπως πρήξιμο στους μαστούς και εύκολη κόπωση, όμως η γυναίκα αρχίζει να υποψιάζεται την εγκυμοσύνη, συνήθως όταν καθυστερήσει η περίοδος. Τα περισσότερα τεστ κύησης του εμπορίου θα καταδείξουν την εγκυμοσύνη την εβδομάδα μετά την αναμενόμενη περίοδο που καθυστέρησε. Το κύημα είναι τόσο μικρό που μόνο προς το τέλος του 1ου μήνα μπορεί να γίνει αντιληπτό με το υπερηχογράφημα.
Πότε πρέπει να κάνω το τεστ εγκυμοσύνης;
Η καλύτερη χρονική στιγμή είναι όταν περάσει 1 εβδομάδα καθυστέρησης, αν και τα περισσότερα τεστ αναφέρουν ότι θετικοποιούνται από τις πρώτες ημέρες καθυστέρησης. Προκειμένου να έχεις σίγουρα αποτελέσματα πρέπει να προσέξεις:
(α) Να μην έχει παρέλθει η ημερομηνία λήξης του τέστ
(β) Να μην έχει αλλοιωθεί (πχ αποθήκευση σε χώρο με υγρασία)
(γ) Να χρησιμοποιήσεις πρωινά ούρα
(δ) Να διαβάσεις προσεκτικά τις οδηγίες χρήσης
Μην επαναπαυθείς αν το αποτέλεσμα του τεστ είναι αρνητικό. Πιθανόν να πρόκειται για λάθος, οπότε είναι καλό να επαναληφθεί. Τα περισσότερα τεστ εξάλλου έχουν διπλή συσκευασία για επανάληψη.
Κάθε πότε αλλάζει ο μήνας;
Η συνολική διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι κατά μέσο όρο 40 εβδομάδες μετρώντας από την 1η ημέρα της τελευταίας περιόδου. Η αλλαγή του μήνα συμβαίνει 10 ημέρες μετά την ημερομηνία αυτή. Επομένως αν η τελευταία περίοδος είναι πχ 10 Σεπτεμβρίου, τότε η αλλαγή του μήνα γίνεται στις 20 κάθε μήνα. Έτσι στις 20 Οκτωβρίου συμπληρώνεται ο 1ος μήνας, στος 20 Νοεμβρίου ο δεύτερος κοκ.
Τι θα πρέπει να προσέξω στον 1ο μήνα;
Θα πρέπει να γνωρίζεις ότι η εγκυμοσύνη δεν είναι μια παθολογική κατάσταση, ωστόσο απαιτεί προσοχή και επιμέλεια προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από την γέννηση ενός υγιούς νεογνού με διασφάλιση της υγείας της μητέρας. Έτσι, απαγορεύεται η λήψη φαρμάκων χωρίς προηγούμενη συμβουλή του γυναικολόγου. Επιπλέον θα πρέπει να αποφύγεις το κάπνισμα (έστω και το παθητικό) και το αλκοόλ, διότι αμφότερα προκαλούν βλάβες στο έμβρυο. Ο 1ος και ο 2ος μήνας χαρακτηρίζονται από έντονο πολλαπλασιασμό των κυττάρων του εμβρύου και από τη δημιουργία οργάνων. Η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε φάρμακα και εξωγενείς βλαπτικούς παράγοντες.
Πότε θα πρέπει να πάω στον γυναικολόγο;
Η γνώμη του femme είναι να γίνει άμεσα επίσκεψη σε γυναικολόγο, προκειμένου να συζητηθούν οι διάφορες παράμετροι της εγκυμοσύνης και να ληφθεί ένα πλήρες ιστορικό των γονέων. Ο γυναικολόγος μπορεί συνήθως μετά την 5η εβδομάδα να διαπιστώσει με το υπερηχογράφημα αν πρόκειται περί ενδομητρίου κυήσεως και να συμβουλέψει το ζευγάρι για τους κινδύνους αποβολής (πιθανότητα αποβολής είναι συνήθως μεγαλύτερη στις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης (περίπου 20-30% των κυήσεων καταλήγουν σε αποβολή).
Εγκυμοσύνη, 2ος μήνας
Σε όλη τη διάρκεια του 2ου μήνα της εγκυμοσύνης (περίπου μέχρι το τέλος της 10ης εβδομάδας) επιτελείται η δημιουργία όλων των οργάνων του εμβρύου. Η διαδικασία αυτή είναι πολύ ευαίσθητη και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση σε βλαπτικές ουσίες (τσιγάρο, αλκοόλ) και σε φάρμακα χωρίς προηγούμενη συμβουλή του γυναικολόγου. Το έμβρυο είναι καθαρά ορατό στο υπερηχογράφημα, ενώ είναι διακριτή και η λειτουργία της καρδιάς του.
Η μητέρα αισθάνεται ολοένα κα περισσότερο ναυτία και κάνει εμετό, ιδίως τις πρωινές ώρες. Λίγες φρυγανιές (ξηρά τροφή) το πρωί μπορεί να βοηθήσουν να ξεπεράσει η έγκυος το πρόβλημα της ναυτίας. Υπάρχει γενικότερα εύκολη κόπωση, λόγω της ανόδου της στάθμης των ορμονών στο αίμα. Ακόμα και απλές καθημερινές δραστηριότητες φαίνεται να χρειάζονται πολύ περισσότερη ενέργεια και κόπο από ότι πριν την εγκυμοσύνη οδηγώντας την έγκυο σε εξάντληση στο τέλος της ημέρας. Είναι απαραίτητο η έγκυος να κοιμάται αρκετές ώρες κατά τη διάρκεια της νύχτας και να εκμεταλλεύεται κάποια χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας προκειμένου να ξεκουράζεται.
Σε αυτή τη χρονική φάση είναι χρήσιμο να γίνει η πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο που θα παρακολουθεί την εγκυμοσύνη μέχρι το τέλος. Πριν επισκεφθείς το γυναικολόγο σου είναι χρήσιμο να γράψεις σε μορφή σημειώσεων όλες τις απορίες σου, για τις οποίες θέλεις να πάρεις σωστές και τεκμηριωμένες απαντήσεις. Θα πρέπει να αναφέρεις οποιαδήποτε ασθένεια είχες κατά το παρελθόν και θα πρέπει να φέρεις μαζί σου τα φάρμακα που πιθανόν να πήρες από την αρχή της εγκυμοσύνης. Ο γυναικολόγος θα σου εξηγήσει σε ποιες εξετάσεις θα πρέπει να υποβληθείς και θα σε προγραμματίσει για τις επόμενες επισκέψεις και τα υπερηχογραφήματα ή τυχόν επιπλέον εξετάσεις.
Εγκυμοσύνη, 3ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Τα περισσότερα όργανα του εμβρύου ολοκληρώνουν τη μορφή τους στον 3ο μήνα. Το έμβρυο είναι μια μικρογραφία ανθρώπου, τα βλέφαρά του είναι κλειστά και το δέρμα του διάφανο. Από εδώ και πέρα το έμβρυο αυξάνεται σε μέγεθος και συνεχίζεται η ωρίμανση των λειτουργιών των οργάνων του.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Στα μέσα αυτού του μήνα ο γυναικολόγος σου μπορεί να εντοπίσει τους καρδιακούς παλμούς του εμβρύου με μια ειδική συσκευή. Η μήτρα ήδη έχει αρχίσει να μεγαλώνει αρκετά ώστε να γίνεται ψηλαφητή από την κοιλιά.
Τι εξετάσεις γίνονται στον 3ο μήνα;
Καλό είναι σε αυτή τη φάση να έχουν ολοκληρωθεί οι εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου προκειμένου να υπάρχει μια πλήρης εικόνα της κατάστασης της μητέρας. Η αναιμία της εγκυμοσύνης είναι μια κατάσταση που παρουσιάζεται λόγω της συνεχόμενης αύξησης του όγκου του αίματος και της αραίωσης των ερυθρών αιμοσφαιρίων και με την πρόοδο της εγκυμοσύνης γίνεται ολοένα και εντονότερη . Είναι επομένως σημαντικό να γνωρίζει ο ιατρός από ποιο επίπεδο αιματοκρίτη ξεκινάει η εγκυμοσύνη, προκειμένου να καθορίσει την απαραίτητη θεραπευτική αγωγή. Σημαντικός είναι επίσης και ο προσδιορισμός της ύπαρξης ή όχι ανοσίας της μητέρας έναντι νόσων, όπως είναι η τοξοπλάσμωση και η ερυθρά.
Τι είναι το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας;
Σε αυτόν τον μήνα και συγκεκριμένα μετά την 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης πραγματοποιείται το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας, στο οποίο μετράται το πάχος του υγρού στον αυχένα του εμβρύου. Αν αυτό βρεθεί αυξημένο, τότε υπάρχει αυξημένη πιθανότητα για σύνδρομο Down. Η πιθανότητα είναι μεγαλύτερη σε γυναίκες προχωρημένης ηλικίας. Η ευαισθησία του υπερηχογραφήματος για την ανίχνευση του συνδρόμου Down είναι 80-82%.
Τι είναι το τεστ PAPP-a;
Είναι ο προσδιορισμός στο αίμα της πρωτεϊνης PAPP-a και της ελεύθερης β χοριακής γοναδοτροπίνης. Γυναίκες που κυοφορούν έμβρυα με σύνδρομο Down έχουν χαμηλή πρωτεϊνη PAPP-a και υψηλή β-χοριακή γοναδοτροπίνη. Αν η συγκεκριμένη μέτρηση συνδυαστεί με το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας, τότε η ευαισθησία ανίχνευσης του συνδρόμου Down αυξάνεται κατά πολύ (πάνω από 90%).
Το αποτέλεσμα εκφράζεται με πιθανότητα εκδήλωσης, πχ 1/300 (ένα προς τριακόσια). Αυτό θεωρείται και το όριο ασφάλειας. Αν η πιθανότητα εμφάνισης συνδρόμου Down είναι μεγαλύτερη (πχ 1/150), τότε προτείνεται στη γυναίκα να υποβληθεί σε μια από τις εξετάσεις που παρέχουν με ακρίβεια τη διάγνωση της ύπαρξης ή όχι χρωμοσωμικών ανωμαλιών (συμπεριλαμβανομένου και του Down). Οι εξετάσεις αυτές είναι η βιοψία χοριακής λάχνης και η αμνιοπαρακέντηση.
Τι είναι το ρινικό οστό και τι σημασία έχει η ανίχνευσή του στο υπερηχογράφημα;
Η ανίχνευση του ρινικού οστού από αυτήν την ηλικία κυήσεως είναι πολύ καλός προγνωστικός παράγοντας, αφού η πιθανότητα για σύνδρομο Down μειώνεται κατά 3 φορές.
Εγκυμοσύνη, 4ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Στον 4ο μήνα το έμβρυο έχει πλέον τα γνώριμα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου σε μικρογραφία. Το βάρος του είναι περίπου 300-400 γραμμάρια. Τα γεννητικά του όργανα έχουν διαμορφωθεί και προς το τέλος του 4ου μήνα δίνεται η δυνατότητα να γίνουν ορατά με το υπερηχογράφημα. Το νευρικό και το μυϊκό σύστημα του εμβρύου αναπτύσσονται ακόμα περισσότερο και οι κινήσεις που κάνει είναι περισσότερο έντονες, τις οποίες η μητέρα αρχίζει να καταλαβαίνει περίπου στην 18η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Τα βλέφαρα του εμβρύου είναι κλειστά, ωστόσο μπορεί να αντιλαμβάνεται το φως. Με την ανάπτυξη του κεφαλιού τα μάτια αποκτούν μια περισσότερο κεντρική θέση στο πρόσωπο.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Τα συμπτώματα της ναυτίας και του εμετού έχουν μειωθεί αισθητά και η γυναίκα βιώνει αυτήν την φάση της εγκυμοσύνης με σχετική ηρεμία αφού ο κίνδυνος αποβολής έχει μειωθεί σε σχέση με το 1ο τρίμηνο. Το δέρμα της εγκύου αποκτά μια ωραία υφή και εμφάνιση χάρη στην αυξημένη αιματική ροή που έχει, όπως εξάλλου και όλα τα όργανα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Μετά την 16η εβδομάδα συχνά το δέρμα του μετώπου αρχίζει να σκουραίνει (χλόασμα της εγκυμοσύνης). Περισσότερο σκούρο χρώμα μπορεί να εμφανίσουν επίσης η μέση γραμμή στην κοιλιά και τα έξω γεννητικά όργανα. Οι αλλαγές αυτές είναι ορμονικής φύσεως και στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν μετά τον τοκετό.
Η μητέρα αρχίζει να βιώνει τις κινήσεις του εμβρύου περίπου μετά την 18η εβδομάδα κάτι που οι περισσότερες περιγράφουν ως ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή. Οι γυναίκες που έχουν κυοφορήσει στο παρελθόν αρχίζουν να καταλαβαίνουν τις κινήσεις του εμβρύου λίγο νωρίτερα από τις πρωτοτόκες.
Τι εξετασεις γίνονται στον 4ο μήνα;
Στον 4ο μήνα γίνονται οι καθιερωμένες εξετάσεις, δηλαδή ο αιματοκρίτης για τον έλεγχο της αναιμίας, το σάκχαρο νηστείας και η γενική εξέταση ούρων για την ανίχνευση κάποιας διαταραχής των νεφρών ή ουρολοίμωξης.
Τι είναι το τριπλό τεστ;
Πρόκειται για προσδιορισμό στο αίμα της μητέρας 3 ουσιών, της β-χοριακής γοναδοτροπίνης, της α-φετοπρωτεϊνης και της ελεύθερης οιστριόλης. Χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της πιθανότητας εμφάνισης συνδρόμου Down, αλλα και για τον προσδιορισμό άλλων νοσημάτων του εμβρύου όπως της δισχιδούς ράχης. Το τριπλό τεστ πραγματοποιείται στον 4ο μήνα και ιδανικά μεταξύ της 16ης και 18ης εβδομάδας εγκυμοσύνης.
Eγκυμοσύνη, 5ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Οι αναλογίες του εμβρύου πλέον πλησιάζουν αρκετά αυτές του νεογέννητου. Κοιμάται αρκετές ώρες κάθε ημέρα (ακόμα και 18-20 ώρες) και όταν είναι ξύπνιο αντιλαμβάνεται πολύ πιο εύκολα τους ήχους του περιβάλλοντος. Τα βλέφαρα αρχίζουν να ανοίγουν και το έμβρυο πραγματοποιεί πολύ πιο έντονες κινήσεις, οι οποίες γίνονται αισθητές από την μητέρα. Στο δέρμα του αρχίζει να εμφανίζεται το σμήγμα, ένα λιπαρό έκκριμα που προστατεύει το έμβρυο από την πολύμηνη παραμονή του στο αμνιακό υγρό.
Πότε πρέπει να κάνω το τεστ εγκυμοσύνης;
Η καλύτερη χρονική στιγμή είναι όταν περάσει 1 εβδομάδα καθυστέρησης, αν και τα περισσότερα τεστ αναφέρουν ότι θετικοποιούνται από τις πρώτες ημέρες καθυστέρησης. Προκειμένου να έχεις σίγουρα αποτελέσματα πρέπει να προσέξεις:
(α) Να μην έχει παρέλθει η ημερομηνία λήξης του τέστ
(β) Να μην έχει αλλοιωθεί (πχ αποθήκευση σε χώρο με υγρασία)
(γ) Να χρησιμοποιήσεις πρωινά ούρα
(δ) Να διαβάσεις προσεκτικά τις οδηγίες χρήσης
Μην επαναπαυθείς αν το αποτέλεσμα του τεστ είναι αρνητικό. Πιθανόν να πρόκειται για λάθος, οπότε είναι καλό να επαναληφθεί. Τα περισσότερα τεστ εξάλλου έχουν διπλή συσκευασία για επανάληψη.
Κάθε πότε αλλάζει ο μήνας;
Η συνολική διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι κατά μέσο όρο 40 εβδομάδες μετρώντας από την 1η ημέρα της τελευταίας περιόδου. Η αλλαγή του μήνα συμβαίνει 10 ημέρες μετά την ημερομηνία αυτή. Επομένως αν η τελευταία περίοδος είναι πχ 10 Σεπτεμβρίου, τότε η αλλαγή του μήνα γίνεται στις 20 κάθε μήνα. Έτσι στις 20 Οκτωβρίου συμπληρώνεται ο 1ος μήνας, στος 20 Νοεμβρίου ο δεύτερος κοκ.
Τι θα πρέπει να προσέξω στον 1ο μήνα;
Θα πρέπει να γνωρίζεις ότι η εγκυμοσύνη δεν είναι μια παθολογική κατάσταση, ωστόσο απαιτεί προσοχή και επιμέλεια προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από την γέννηση ενός υγιούς νεογνού με διασφάλιση της υγείας της μητέρας. Έτσι, απαγορεύεται η λήψη φαρμάκων χωρίς προηγούμενη συμβουλή του γυναικολόγου. Επιπλέον θα πρέπει να αποφύγεις το κάπνισμα (έστω και το παθητικό) και το αλκοόλ, διότι αμφότερα προκαλούν βλάβες στο έμβρυο. Ο 1ος και ο 2ος μήνας χαρακτηρίζονται από έντονο πολλαπλασιασμό των κυττάρων του εμβρύου και από τη δημιουργία οργάνων. Η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε φάρμακα και εξωγενείς βλαπτικούς παράγοντες.
Πότε θα πρέπει να πάω στον γυναικολόγο;
Η γνώμη του femme είναι να γίνει άμεσα επίσκεψη σε γυναικολόγο, προκειμένου να συζητηθούν οι διάφορες παράμετροι της εγκυμοσύνης και να ληφθεί ένα πλήρες ιστορικό των γονέων. Ο γυναικολόγος μπορεί συνήθως μετά την 5η εβδομάδα να διαπιστώσει με το υπερηχογράφημα αν πρόκειται περί ενδομητρίου κυήσεως και να συμβουλέψει το ζευγάρι για τους κινδύνους αποβολής (πιθανότητα αποβολής είναι συνήθως μεγαλύτερη στις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης (περίπου 20-30% των κυήσεων καταλήγουν σε αποβολή).
Εγκυμοσύνη, 2ος μήνας
Σε όλη τη διάρκεια του 2ου μήνα της εγκυμοσύνης (περίπου μέχρι το τέλος της 10ης εβδομάδας) επιτελείται η δημιουργία όλων των οργάνων του εμβρύου. Η διαδικασία αυτή είναι πολύ ευαίσθητη και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση σε βλαπτικές ουσίες (τσιγάρο, αλκοόλ) και σε φάρμακα χωρίς προηγούμενη συμβουλή του γυναικολόγου. Το έμβρυο είναι καθαρά ορατό στο υπερηχογράφημα, ενώ είναι διακριτή και η λειτουργία της καρδιάς του.
Η μητέρα αισθάνεται ολοένα κα περισσότερο ναυτία και κάνει εμετό, ιδίως τις πρωινές ώρες. Λίγες φρυγανιές (ξηρά τροφή) το πρωί μπορεί να βοηθήσουν να ξεπεράσει η έγκυος το πρόβλημα της ναυτίας. Υπάρχει γενικότερα εύκολη κόπωση, λόγω της ανόδου της στάθμης των ορμονών στο αίμα. Ακόμα και απλές καθημερινές δραστηριότητες φαίνεται να χρειάζονται πολύ περισσότερη ενέργεια και κόπο από ότι πριν την εγκυμοσύνη οδηγώντας την έγκυο σε εξάντληση στο τέλος της ημέρας. Είναι απαραίτητο η έγκυος να κοιμάται αρκετές ώρες κατά τη διάρκεια της νύχτας και να εκμεταλλεύεται κάποια χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας προκειμένου να ξεκουράζεται.
Σε αυτή τη χρονική φάση είναι χρήσιμο να γίνει η πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο που θα παρακολουθεί την εγκυμοσύνη μέχρι το τέλος. Πριν επισκεφθείς το γυναικολόγο σου είναι χρήσιμο να γράψεις σε μορφή σημειώσεων όλες τις απορίες σου, για τις οποίες θέλεις να πάρεις σωστές και τεκμηριωμένες απαντήσεις. Θα πρέπει να αναφέρεις οποιαδήποτε ασθένεια είχες κατά το παρελθόν και θα πρέπει να φέρεις μαζί σου τα φάρμακα που πιθανόν να πήρες από την αρχή της εγκυμοσύνης. Ο γυναικολόγος θα σου εξηγήσει σε ποιες εξετάσεις θα πρέπει να υποβληθείς και θα σε προγραμματίσει για τις επόμενες επισκέψεις και τα υπερηχογραφήματα ή τυχόν επιπλέον εξετάσεις.
Εγκυμοσύνη, 3ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Τα περισσότερα όργανα του εμβρύου ολοκληρώνουν τη μορφή τους στον 3ο μήνα. Το έμβρυο είναι μια μικρογραφία ανθρώπου, τα βλέφαρά του είναι κλειστά και το δέρμα του διάφανο. Από εδώ και πέρα το έμβρυο αυξάνεται σε μέγεθος και συνεχίζεται η ωρίμανση των λειτουργιών των οργάνων του.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Στα μέσα αυτού του μήνα ο γυναικολόγος σου μπορεί να εντοπίσει τους καρδιακούς παλμούς του εμβρύου με μια ειδική συσκευή. Η μήτρα ήδη έχει αρχίσει να μεγαλώνει αρκετά ώστε να γίνεται ψηλαφητή από την κοιλιά.
Τι εξετάσεις γίνονται στον 3ο μήνα;
Καλό είναι σε αυτή τη φάση να έχουν ολοκληρωθεί οι εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου προκειμένου να υπάρχει μια πλήρης εικόνα της κατάστασης της μητέρας. Η αναιμία της εγκυμοσύνης είναι μια κατάσταση που παρουσιάζεται λόγω της συνεχόμενης αύξησης του όγκου του αίματος και της αραίωσης των ερυθρών αιμοσφαιρίων και με την πρόοδο της εγκυμοσύνης γίνεται ολοένα και εντονότερη . Είναι επομένως σημαντικό να γνωρίζει ο ιατρός από ποιο επίπεδο αιματοκρίτη ξεκινάει η εγκυμοσύνη, προκειμένου να καθορίσει την απαραίτητη θεραπευτική αγωγή. Σημαντικός είναι επίσης και ο προσδιορισμός της ύπαρξης ή όχι ανοσίας της μητέρας έναντι νόσων, όπως είναι η τοξοπλάσμωση και η ερυθρά.
Τι είναι το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας;
Σε αυτόν τον μήνα και συγκεκριμένα μετά την 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης πραγματοποιείται το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας, στο οποίο μετράται το πάχος του υγρού στον αυχένα του εμβρύου. Αν αυτό βρεθεί αυξημένο, τότε υπάρχει αυξημένη πιθανότητα για σύνδρομο Down. Η πιθανότητα είναι μεγαλύτερη σε γυναίκες προχωρημένης ηλικίας. Η ευαισθησία του υπερηχογραφήματος για την ανίχνευση του συνδρόμου Down είναι 80-82%.
Τι είναι το τεστ PAPP-a;
Είναι ο προσδιορισμός στο αίμα της πρωτεϊνης PAPP-a και της ελεύθερης β χοριακής γοναδοτροπίνης. Γυναίκες που κυοφορούν έμβρυα με σύνδρομο Down έχουν χαμηλή πρωτεϊνη PAPP-a και υψηλή β-χοριακή γοναδοτροπίνη. Αν η συγκεκριμένη μέτρηση συνδυαστεί με το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας, τότε η ευαισθησία ανίχνευσης του συνδρόμου Down αυξάνεται κατά πολύ (πάνω από 90%).
Το αποτέλεσμα εκφράζεται με πιθανότητα εκδήλωσης, πχ 1/300 (ένα προς τριακόσια). Αυτό θεωρείται και το όριο ασφάλειας. Αν η πιθανότητα εμφάνισης συνδρόμου Down είναι μεγαλύτερη (πχ 1/150), τότε προτείνεται στη γυναίκα να υποβληθεί σε μια από τις εξετάσεις που παρέχουν με ακρίβεια τη διάγνωση της ύπαρξης ή όχι χρωμοσωμικών ανωμαλιών (συμπεριλαμβανομένου και του Down). Οι εξετάσεις αυτές είναι η βιοψία χοριακής λάχνης και η αμνιοπαρακέντηση.
Τι είναι το ρινικό οστό και τι σημασία έχει η ανίχνευσή του στο υπερηχογράφημα;
Η ανίχνευση του ρινικού οστού από αυτήν την ηλικία κυήσεως είναι πολύ καλός προγνωστικός παράγοντας, αφού η πιθανότητα για σύνδρομο Down μειώνεται κατά 3 φορές.
Εγκυμοσύνη, 4ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Στον 4ο μήνα το έμβρυο έχει πλέον τα γνώριμα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου σε μικρογραφία. Το βάρος του είναι περίπου 300-400 γραμμάρια. Τα γεννητικά του όργανα έχουν διαμορφωθεί και προς το τέλος του 4ου μήνα δίνεται η δυνατότητα να γίνουν ορατά με το υπερηχογράφημα. Το νευρικό και το μυϊκό σύστημα του εμβρύου αναπτύσσονται ακόμα περισσότερο και οι κινήσεις που κάνει είναι περισσότερο έντονες, τις οποίες η μητέρα αρχίζει να καταλαβαίνει περίπου στην 18η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Τα βλέφαρα του εμβρύου είναι κλειστά, ωστόσο μπορεί να αντιλαμβάνεται το φως. Με την ανάπτυξη του κεφαλιού τα μάτια αποκτούν μια περισσότερο κεντρική θέση στο πρόσωπο.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Τα συμπτώματα της ναυτίας και του εμετού έχουν μειωθεί αισθητά και η γυναίκα βιώνει αυτήν την φάση της εγκυμοσύνης με σχετική ηρεμία αφού ο κίνδυνος αποβολής έχει μειωθεί σε σχέση με το 1ο τρίμηνο. Το δέρμα της εγκύου αποκτά μια ωραία υφή και εμφάνιση χάρη στην αυξημένη αιματική ροή που έχει, όπως εξάλλου και όλα τα όργανα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Μετά την 16η εβδομάδα συχνά το δέρμα του μετώπου αρχίζει να σκουραίνει (χλόασμα της εγκυμοσύνης). Περισσότερο σκούρο χρώμα μπορεί να εμφανίσουν επίσης η μέση γραμμή στην κοιλιά και τα έξω γεννητικά όργανα. Οι αλλαγές αυτές είναι ορμονικής φύσεως και στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν μετά τον τοκετό.
Η μητέρα αρχίζει να βιώνει τις κινήσεις του εμβρύου περίπου μετά την 18η εβδομάδα κάτι που οι περισσότερες περιγράφουν ως ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή. Οι γυναίκες που έχουν κυοφορήσει στο παρελθόν αρχίζουν να καταλαβαίνουν τις κινήσεις του εμβρύου λίγο νωρίτερα από τις πρωτοτόκες.
Τι εξετασεις γίνονται στον 4ο μήνα;
Στον 4ο μήνα γίνονται οι καθιερωμένες εξετάσεις, δηλαδή ο αιματοκρίτης για τον έλεγχο της αναιμίας, το σάκχαρο νηστείας και η γενική εξέταση ούρων για την ανίχνευση κάποιας διαταραχής των νεφρών ή ουρολοίμωξης.
Τι είναι το τριπλό τεστ;
Πρόκειται για προσδιορισμό στο αίμα της μητέρας 3 ουσιών, της β-χοριακής γοναδοτροπίνης, της α-φετοπρωτεϊνης και της ελεύθερης οιστριόλης. Χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της πιθανότητας εμφάνισης συνδρόμου Down, αλλα και για τον προσδιορισμό άλλων νοσημάτων του εμβρύου όπως της δισχιδούς ράχης. Το τριπλό τεστ πραγματοποιείται στον 4ο μήνα και ιδανικά μεταξύ της 16ης και 18ης εβδομάδας εγκυμοσύνης.
Eγκυμοσύνη, 5ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Οι αναλογίες του εμβρύου πλέον πλησιάζουν αρκετά αυτές του νεογέννητου. Κοιμάται αρκετές ώρες κάθε ημέρα (ακόμα και 18-20 ώρες) και όταν είναι ξύπνιο αντιλαμβάνεται πολύ πιο εύκολα τους ήχους του περιβάλλοντος. Τα βλέφαρα αρχίζουν να ανοίγουν και το έμβρυο πραγματοποιεί πολύ πιο έντονες κινήσεις, οι οποίες γίνονται αισθητές από την μητέρα. Στο δέρμα του αρχίζει να εμφανίζεται το σμήγμα, ένα λιπαρό έκκριμα που προστατεύει το έμβρυο από την πολύμηνη παραμονή του στο αμνιακό υγρό.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Η μήτρα φθάνει σε ύψος μέχρι τον ομφαλό και μέχρι τώρα η έγκυος έχει πάρει περίπου 4-5 κιλά. Από εδώ και μετά το βάρος θα αυξάνεται περίπου κατά μισό κιλό την εβδομάδα.
Αν υπάρχει πρόβλημα αναιμίας, τότε από εδώ και μετά είναι πιθανό να να γίνει εντονότερο αφού οι ανάγκες σε σίδηρο αυξάνουν, ενώ αυξάνεται και ο όγκος του αίματος της μητέρας με αποτέλεσμα να επέρχεται μια αραίωση του αιματοκρίτη.
Από τον 5ο μήνα πολλές γυναίκες παρουσιάζουν επώδυνες κράμπες στα κάτω άκρα, που οφείλονται σε σταδιακή αύξηση του βάρους. Η κράμπα αντιμετωπίζεται με διάταση της μυϊκής ομάδας που παρουσιάζει επώδυνη μυϊκή σύσπαση. Συμπληρώματα διατροφής με μαγνήσιο θεωρείται ότι μειώνουν τη συχνότητα εμφάνισης και την ένταση αυτών των συσπάσεων.
Τι εξετάσεις πραγματοποιούνται στον 5ο μήνα;
Στον 5ο μήνα όπως και σε κάθε επόμενο μήνα μέχρι τον τοκετό προσδιορίζονται ο αιματοκρίτης, το σάκχαρο αίματος και πραγματοποιείται μια γενική εξέταση ούρων για τον έλεγχο πιθανής προεκλαμψίας ή κάποιας ουρολοίμωξης.
Πέραν όμως των καθιερωμένων μηνιαίων εξετάσεων, στον 5ο μήνα πραγματοποιείται συνήθως και το αναλυτικό υπερηχογράφημα β επιπέδου.
Τι είναι το υπερηχογράφημα β' επιπέδου;
Είναι μια αναλυτική καταγραφή με τον υπερηχοτομογράφο όλων των συστημάτων και των ανατομικών σχέσεων του σώματος του εμβρύου, με στόχο την πρώιμη ανίχνευση ανωμαλιών στη διάπλασή του. Ο 5ος μήνας δίνει τη δυνατότητα αφενός ευκρινούς καταγραφής των ανωμαλιών λόγω του μεγέθους του εμβρύου, και αφετέρου λόγω της ανωριμότητας της εγκυμοσύνης, δίνει την ευχέρεια διακοπής αυτής σε περίπτωση που βρεθούν σημαντικές ανωμαλίες.
Πόσο αξιόπιστο είναι το υπερηχογράφημα β' επιπέδου για την ανίχνευση ανωμαλιών στη διάπλαση του εμβρύου;
Η απάντηση είναι ότι σε γενικές γραμμές θεωρείται αξιόπιστο, ωστόσο όχι απόλυτα. Υπάρχουν ανωμαλίες στην διάπλαση που ανιχνεύονται σε ποσοστό άνω του 90% (πχ ανεγκεφαλία, δισχιδής ράχη) και ανωμαλίες που δύσκολα ανευρίσκονται (πχ μεγάλες καρδιακές ανωμαλίες). Ωστόσο με τα σημερινά δεδομένα το υπερηχογράφημα β' επιπέδου είναι το πιο χρήσιμο διαθέσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση της εγκυμοσύνης.
Τι άλλο φαίνεται στο υπερηχογράφημα β' επιπέδου;
Εκτός των ανωμαλιών στη διάπλαση το υπερηχογράφημα στον 5ο μήνα θα μας δείξει τη θέση του πλακούντα, την ποιότητα του πλακούντα, την ανάπτυξη του εμβρύου και την ροή αίματος στον πλακούντα.
Εγκυμοσύνη, 6ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Το έμβρυο έχει τις αναλογίες του νεογέννητου, ωστόσο ακόμα δεν έχει συσσωρεύσει λίπος κάτω από το δέρμα του και έτσι έχει ένα μακρόστενο σχήμα. Από τον 6ο μήνα αρχίζει να συσσωρεύεται υποδόριο λίπος, το οποίο μέχρι και τον 9ο μήνα θα δώσει στο νεογέννητο τη γνώριμη μορφή. Το λίπος αυτό ονομάζεται και φαιό υποδόριο λίπος και συμβάλλει στη θερμορύθμιση του νεογνού μετά τον τοκετό.
Με την περαιτέρω ωρίμανση του νευρικού και του μυϊκού συστήματος, το έμβρυο έχει την ικανότητα να εκτελεί περισσότερο πολύπλοκες κινήσεις, όπως να θηλάζει το δάχτυλό του. Είναι συχνό το φαινόμενο το έμβρυο να εμφανίζει λόξυγκα σε αυτό το στάδιο, κάτι που πολλές μητέρες αναφέρουν ως διασκεδαστικό.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Το ύψος της μήτρας σταδιακά ξεπερνάει τον ομφαλό και η διάταση της κοιλιάς της εγκύου γίνεται αρκετά έκδηλη. Ως αποτέλεσμα της διάτασης αρκετές γυναίκες παρουσιάζουν κνησμό (φαγούρα) στην κοιλιά. Αυτό επιτείνεται όταν το δέρμα είναι ξηρό. Ένας τρόπος για να βελτιωθούν τα συμπτώματα είναι η ενυδάτωση του δέρματος της κοιλιάς με ειδικά γαλακτώματα και η αποφυγή συνθετικών ρούχων.
Από τον 6ο μήνα στις περισσότερες εγκύους εμφανίζονται ραγάδες στο δέρμα ως συνέπεια της γρήγορης διάτασης του δέρματος, αλλά και της επίδρασης που έχουν οι ορμόνες της εγκυμοσύνης στη βιοσύνθεση του κολλαγόνου του δέρματος. Ενυδατικά γαλακτώματα και κρέμες με βιταμίνη Ε μπορεί να βοηθήσουν, ωστόσο όχι με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας.
Λόγω της διάτασης της κοιλιάς και της μετατόπισης του κέντρου βάρους προς τα εμπρός, στις περισσότερες εγκύους εμφανίζεται οσφυαλγία. Για να αντιμετωπίζεται το σύμπτωμα συνιστάται η έγκυος να αναπαύεται συχνά, να χρησιμοποιεί βοηθητικά μαξιλάρια όταν ξαπλώνει και να κάνει θερμά ντούς. Σε μερικές περιπτώσεις συνιστάται ήπιο μασάζ από εκπαιδευμένο ειδικό.
Τι εξετάσεις γίνονται στον 6ο μήνα;
Στον 6ο μήνα πραγματοποιούνται οι καθιερωμένες εξετάσεις κάθε μήνα: αιματοκρίτης και γενική εξέταση ούρων.
Ανεξαρτήτως ιστορικού συνήθως οι περισσότερες έγκυες υποβάλλονται σε δοκιμασία γλυκόζης με μετρήσεις γλυκόζης αίματος πριν και μετά τη χορήγηση συγκεκριμένης ποσότητας γλυκόζης (σε μορφή σιροπιού ) από το στόμα. Η δοκιμασία αυτή έχει την έννοια ενός μαζικού ελέγχου (screening) για την ανίχνευση εκείνων των γυναικών που παρουσιάζουν διαταραχές στον μεταβολισμό της γλυκόζης.
Αν η δοκιμασία αυτή προκύψει παθολογική, ή αν υπάρχει ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη στην οικογένεια τότε πραγματοποιείται η καμπύλη ανοχής της γλυκόζης.
Αναλόγως του αποτελέσματος η γυναίκα υποβάλλεται ή όχι σε πρόγραμμα στενής παρακολούθησης του σακχάρου αίματος, που μπορεί να φθάσει μέχρι και την χορήγηση εξωγενώς ινσουλίνης για να αποφευχθούν οι δυσάρεστες επιπτώσεις που θα είχε το αυξημένο σάκχαρο στην ανάπτυξη του εμβρύου.
Εγκυμοσύνη, 7ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Στον 7ο μήνα το έμβρυο αυξάνεται σημαντικά σε μέγεθος και με το που μπαίνει στον 8ο μήνα το βάρος του ξεπερνάει το 1.5 κιλό. Σε αυτήν την φάση αυξάνεται δραματικά η ζήτηση του εμβρύου σε θρεπτικά συστατικά σίδηρο και ασβέστιο. Τα μαλλιά του έχουν ήδη αναπτυχθεί και στα δάχτυλά του έχουν σχηματιστεί τα νύχια. Το λίπος κάτω από το δέρμα συνεχίζει να αυξάνεται και το έμβρυο αποκτά μια περισσότερο γεμάτη μορφή.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Η αύξηση του μεγέθους της κοιλιάς είναι αρκετά έκδηλη. Η πίεση του στομάχου από την αναπτυσσόμενη μήτρα σε συνδυασμό με την επίδραση των ορμονών της εγκυμοσύνης προκαλεί έντονη δυσπεψία. Πολλές γυναίκες παρουσιάζουν οπισθοστερνικό καύσο (καούρα) μετά από ένα μέτριο γεύμα, λόγω της καθυστερημένης κένωσης του στομάχου. Ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι η κατανάλωση μικρών γευμάτων σε περισσότερες φορές μέσα στην ημέρα.
Στον 7ο μήνα εμφανίζεται πιο έντονα το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας. Η δυσκοιλιότητα γενικώς ταλαιπωρεί την έγκυο, λόγω της αύξησης της προγεστερόνης και είναι έκδηλη από τους πρώτους μήνες. Στο τρίτο τρίμηνο η δυσκοιλιότητα γίνεται περισσότερο έκδηλη, διότι η αναπτυσσόμενη μήτρα πιέζει το έντερο και δυσχεραίνει την κινητικότητά του.
Ένα ακόμα πρόβλημα που πιθανόν να αντιμετωπίσει η έγκυος στο 3ο τρίμηνο είναι η εμφάνιση αιμορροΐδων, ή η επιδείνωσή τους. Οφείλεται στην αύξηση της πίεσης του φλεβικού δικτύου μέσα στην ελάσσονα πύελο, λόγω της πίεσης από την μήτρα. Συνιστάται να αποφεύγεται πολύωρη ορθοστασία, ή η παραμονή σε καθιστή θέση. Αν υπάρχει κνησμός (φαγούρα) ή πόνος θα πρέπει να ενημερώνεται ο γυναικολόγος για την αντιμετώπιση και την πιθανή χορήγηση κάποιου τοπικού σκευάσματος. Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τοπικά κρέμες χωρίς την προηγούμενη συμβουλή του γυναικολόγου.
Από τον 7ο μήνα και μέχρι το τέλος της εγκυμοσύνης η έγκυος αισθάνεται αίσθημα λιποθυμίας όταν ξαπλώνει σε ύπτια θέση. Αυτό οφείλεται στην πίεση που ασκεί η μήτρα στην κάτω κοίλη φλέβα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η επαναφορά του αίματος στην καρδιά. Η έγκυος θα πρέπει να ξαπλώνει όχι σε ύπτια αλλά στο αριστερό πλάγιο του σώματός της για να μην βιώνει αυτό το σύμπτωμα. Επιπλέον όταν σηκώνεται από το κρεβάτι αυτό θα πρέπει να γίνεται αργά, προκειμένου να δίνεται χρόνος για την ανακατανομή του φλεβικού αίματος και την αποφυγή της υπότασης που μπορεί να προκαλέσει λιποθυμικό επεισόδιο.
Σε τι εξετάσεις θα πρέπει να υποβληθώ στον 7ο μήνα;
Λόγω της γρήγορης ανάπτυξης του εμβρύου η πιθανότητα να αναπτυχθεί αναιμία στο 3ο τρίμηνο είναι μεγάλη. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να προσδιοριστεί ο αιματοκρίτης, όπως εξάλλου γίνεται κάθε μήνα. Επιπλέον, θα πρέπει να ελέγχεται η έγκυος για σημεία και εργαστηριακά ευρήματα προεκλαμψίας σε όλο το 3ο τρίμηνο. Επομένως θα πρέπει να προσδιορίζεται η αρτηριακή της πίεση και να γίνεται μια γενική εξέταση ούρων.
Αν δεν έχει πραγματοποιηθεί η δοκιμασία γλυκόζης στον προηγούμενο μήνα, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στον 7ο μήνα.
Εγκυμοσύνη, 8ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Το έμβρυο συνεχίζει να αυξάνει το βάρος του ώστε να φθάσει τα 2800g προς το τέλος του 8ου μήνα. Το δέρμα του εμβρύου γίνεται ολοένα και λιγότερο ερυθρωπό και ολοένα και λιγότερο ζαρωμένο, αφού συνεχίζεται η εναπόθεση λίπους. Μέρα με την ημέρα το αναπνευστικό σύστημα του εμβρύου γίνεται περισσότερο ώριμο με αποτέλεσμα ακόμα και αν προκληθεί πρόωρος τοκετός το μεγαλύτερο ποσοστό των νεογνών να μπορεί να επιβιώσει. Οι κινήσεις που μπορεί να κάνει τώρα το έμβρυο είναι περιορισμένες σε εύρος (αλλά όχι σε συχνότητα), λόγω του μικρότερου διαθέσιμου χώρου που έχει μέσα στην μήτρα. Το σμήγμα, η λευκή κρεμώδης επάλειψη που έχει αναπτυχθεί γύρω από το έμβρυο σταδιακά αποπίπτει. Το έμβρυο καταπίνει σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αμνιακό υγρό με σμήγμα. Όλες αυτές οι εκκρίσεις συσσωρεύονται στο γαστρεντερικό σύστημα του εμβρύου και αποβάλλονται με τις πρώτες κενώσεις του νεογνού. Το υλικό που αποβάλλεται με τις κενώσεις ονομάζεται μηκώνιο.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Η μήτρα συνεχίζει να αυξάνεται με αποτέλεσμα να γεμίζει σταδιακά όλη την κοιλιά της εγκύου. Η πίεση από την μήτρα προς τα γειτονικά της όργανα προκαλεί έντονα δυσπεπτικά ενοχλήματα, καούρες, δυσκολία στην ανάσα και συχνουρία. Η έγκυος μπορεί να αισθάνεται περισσότερο κούραση και καταβολή, λόγω της όλης ταλαιπωρίας, στην οποία συμβάλλει η αναιμία που πολύ συχνά αναπτύσσεται στην εγκυμοσύνη αλλά και της δυσκολίας που αντιμετωπίζει στον ύπνο. Πολλές έγκυες περιγράφουν χαρακτηριστικά ότι δυσκολεύονται να βρουν μια θέση που να τις ξεκουράζει στο κρεβάτι, λόγω των μυοσκελετικών ενοχλήσεων και της δυσκολίας στην αναπνοή. Είναι χρήσιμο να αποφεύγεται η εντελώς ύπτια θέση. Η κατάκλιση σε πλάγια θέση και η τοποθέτηση ενός μαξιλαριού ανάμεσα στα πόδια μπορούν να βοηθήσουν. Επιπλέον δεν θα πρέπει η γυναίκα να επανέρχεται απότομα σε όρθια θέση, διότι είναι συχνά τα επεισόδια ορθοστατικής υπότασης και λιποθυμίας.
Τι είναι οι συστολές της μήτρας;
Η μήτρα έχει την ιδιότητα να συστέλλεται, δηλαδή να κάνει συσπάσεις που σκοπό έχουν την έξοδο του περιεχομένου της. Αυτού του είδους η δραστηριότητα κορυφώνεται στον φυσιολογικό τοκετό όπου με ρυθμικές συστολές προκαλείται αρχικά διαστολή του τραχήλου και στη συνέχεια προς τα κάτω προώθηση του εμβρύου και τελικά ο τοκετός του νεογνού.
Πότε αρχίζει η δραστηριότητα αυτή της μήτρας;
Μικρής έντασης ανεπαίσθητες συστολές της μήτρας αρχίζουν από τον 7ο μήνα, αλλά δεν είναι ρυθμικές. Οι συστολές αυτές γίνονται πιο έκδηλες κατά τη διάρκεια του 8ου μήνα και σκοπό έχουν να προετοιμάσουν σταδιακά τη θέση του εμβρύου για τον επερχόμενο τοκετό που θα γίνει στον 9ο μήνα. Οι συστολές του 8ου μήνα δεν θα πρέπει να γίνονται ρυθμικές και σίγουρα δεν θα πρέπει να είναι τόσο έντονες ώστε να προκαλέσουν πρόωρο τοκετό. Αν η έγκυος αισθάνεται ρυθμικές συστολές (πχ κάθε 15λεπτο) πριν το 9ο μήνα θα πρέπει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια για να αντιμετωπιστεί ένας ενδεχόμενος πρόωρος τοκετός.
Eγκυμοσύνη, 9ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Το έμβρυο συνεχίζει να αυξάνει το βάρος του σε όλη τη διάρκεια του 9ου μήνα. Έχει καταλάβει πλέον όλη την κοιλότητα της μήτρας και σε περισσότερο από 96% των περιπτώσεων είναι γυρισμένο με το κεφάλι προς τα κάτω. Πλέον, το αναπνευστικό σύστημα του εμβρύου θεωρείται αρκετά ώριμο ώστε ο τοκετός να μπορεί να εξελιχθεί ανά πάσα στιγμή μέσα στον 9ο μήνα.
Πότε γίνεται ο τοκετός;
Στο 90% των περιπτώσεων η γυναίκα γεννάει σε ημερομηνία που είναι πολύ κοντά στην πιθανή ημερομηνία τοκετού. Οποτεδήποτε όμως μέσα στον 9ο μήνα ο τοκετός θεωρείται ότι μπορεί να εξελιχθεί με ασφάλεια για το έμβρυο.
Πως ξεκινάει ο τοκετός;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η γυναίκα αντιλαμβάνεται συστολές της μήτρας που αρχικά είναι ανώδυνες και αραιές και στη συνέχεια γίνονται περισσότερο συχνές αλλά και επώδυνες. Οι ρυθμικές συστολές της μήτρας προκαλούν σταδιακά τη διαστολή του τραχηλικού στομίου (το άνοιγμα της μήτρας προς τα κάτω) και σπρώχνουν σταδιακά το έμβρυο προς τα κάτω. Η σταδιακή διαστολή του τραχήλου προκαλεί την έξοδο από τον κόλπο βλέννης και μικρής ποσότητας αίματος, συμπτώματα τα οποία γίνονται αντιληπτά από τη γυναίκα και τα οποία θα πρέπει να την κινητοποιούν ώστε να επικοινωνήσει με τον ιατρό ή τη μαία της. Σε κάποια χρονική στιγμή οι υμένες που περιβάλλουν το έμβρυο και περιέχουν το αμνιακό υγρό υφίστανται ρήξη και έτσι μια ποσότητα υγρού εξέρχεται απότομα από τον κόλπο ("σπάνε τα νερά").
Μπορεί γίνει πρώτα η ρήξη των υμένων;
Σε ένα 10% των περιπτώσεων η ρήξη των υμένων προηγείται της έναρξης των συστολών της μήτρας. Αυτό σημαίνει ότι η έγκυος σε ανύποπτό χρόνο (μέσα στον 9ο μήνα) νιώθει ότι ρέει υγρό από τον κόλπο και βρέχεται ("σπάνε τα νερά"). Σε αυτές τις περιπτώσεις η μήτρα δεν ενεργοποιείται αμέσως και συνήθως περνάει ένα χρονικό διάστημα για να ξεκινήσουν οι συστολές που θα οδηγήσουν τελικά στον τοκετό. Το χρονικό αυτό διάστημα ποικίλλει, αλλα το 90% των γυναικών τελικά ξεκινούν συστολές τοκετού μέσα στο 2ο 24ωρο. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί επιτάχυνση της ενεργοποίησης της μήτρας με ιατρική παρέμβαση μέσω της χρήσης ενδοφλέβιας ωκυτοκίνης.
Πόσο διαρκεί ο τοκετός;
Κατά μέσον όρο περίπου 15 ώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να διαρκεί και περισσότερο από 20. Το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αφορά στην διαστολή του τραχήλου. Δηλαδή η μήτρα μέσω των ρυθμικών συστολών της, ανοίγει σταδιακά στο κατώτερο μέρος της (τράχηλος), προκειμένου να δημιουργηθεί μια δίοδος δια μέσω της οποίας θα περάσει το νεογνό. Ο τοκετός στις πρωτότοκες διαρκεί πολύ περισσότερο από ότι στις δευτερότοκες ή πολύτοκες γυναίκες.
Πως εξελίσσεται ένας φυσιολογικός τοκετός;
Ο φυσιολογικός τοκετός παρουσιάζει 3 στάδια:
* 1ο στάδιο-διαστολή του τραχήλου: Αρχικά οι ρυθμικές συστολές της μήτρας προκαλούν τη σταδιακή διαστολή του τραχήλου της μήτρας κάτι που συνήθως διαρκεί αρκετές ώρες. Η ένταση και η συχνότητα των συστολών δεν είναι η ίδια συνεχώς. Αρχικά η ένταση των συστολών είναι χαμηλή, όπως επίσης και ο πόνος που αισθάνεται η γυναίκα. Η συχνότητα των συστολών είναι επίσης μικρή (περίπου 1 συστολή κάθε 5 με 7 λεπτά). Αυτό μπορεί να διαρκέσει περίπου 12 με 14 ώρες. Σταδιακά οι συστολές της μήτρας γίνονται ολοένα και συχνότερες και περισσότερο έντονες, ενώ αυτό έχει αποτέλεσμα την ταχύτερη διαστολή του τραχήλου.
Τελικά το 1ο στάδιο ολοκληρώνεται με την πλήρη διαστολή του τραχήλου της μήτρας και τη σταδιακή μετάβαση στο 2ο στάδιο που περιλαμβάνει την κάθοδο του εμβρύου.
* 2ο στάδιο-κάθοδος του εμβρύου: Το έμβρυο σε κάθε συστολή της μήτρας κατεβαίνει ολοένα και περισσότερο δια μέσω του τραχήλου της μήτρας. Η κάθοδος του εμβρύου μέσα στον κόλπο προκαλεί στην έγκυο έντονο αίσθημα εξώθησης. Η γυναίκα σε κάθε συστολή της μήτρας, δηλαδή σε κάθε πόνο (που τώρα εμφανίζεται κάθε 1 με 2 λεπτά) παρουσιάζει έντονη επιθυμία να σφιχτεί και να γεννήσει τελικά το έμβρυο. Το κεφαλάκι του εμβρύου καταλήγει τελικά στο άνοιγμα των χειλέων του αιδοίου. Με 1-2 εξωθήσεις της μητέρας κάτω από τις οδηγίες του ιατρού ή της μαίας γεννιέται το αρχικά το κεφάλι. Σε αυτήν την φάση μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθεί από τον ιατρό ή τη μαία περινεοτομή, κόβεται δηλαδή το δέρμα και οι υποκείμενοι ιστοί στο κατώτερο μέρος των χειλέων του αιδοίου. Στη συνέχεια θα γεννηθούν οι ώμοι του εμβρύου και τελικά όλο το νεογνό. Ο ιατρός ή η μαία θα απολινώσει και θα κόψει τον ομφάλιο λώρο και το νεογνό θα τοποθετηθεί σε ειδικό χώρο για την φροντίδα του.
* 3ο στάδιο-έξοδος του πλακούντα: Λίγο μετά τον τοκετό του νεογνού η μήτρα πραγματοποιεί νέες συστολές, με αποτέλεσμα την έξοδο του πλακούντα και των διαφόρων υμένων που περιβάλλουν το έμβρυο όταν αυτό βρίσκεται μέσα στη μήτρα.
Όταν ολοκληρωθεί ο τοκετός, ο ιατρός θα ελέγξει την μήτρα και θα αποκαταστήσει με ράμματα τυχόν βλάβες και ρήξεις που υπάρχουν στον τράχηλο της μήτρας, τον κόλπο και το περίνεο της γυναίκας.
Η μήτρα φθάνει σε ύψος μέχρι τον ομφαλό και μέχρι τώρα η έγκυος έχει πάρει περίπου 4-5 κιλά. Από εδώ και μετά το βάρος θα αυξάνεται περίπου κατά μισό κιλό την εβδομάδα.
Αν υπάρχει πρόβλημα αναιμίας, τότε από εδώ και μετά είναι πιθανό να να γίνει εντονότερο αφού οι ανάγκες σε σίδηρο αυξάνουν, ενώ αυξάνεται και ο όγκος του αίματος της μητέρας με αποτέλεσμα να επέρχεται μια αραίωση του αιματοκρίτη.
Από τον 5ο μήνα πολλές γυναίκες παρουσιάζουν επώδυνες κράμπες στα κάτω άκρα, που οφείλονται σε σταδιακή αύξηση του βάρους. Η κράμπα αντιμετωπίζεται με διάταση της μυϊκής ομάδας που παρουσιάζει επώδυνη μυϊκή σύσπαση. Συμπληρώματα διατροφής με μαγνήσιο θεωρείται ότι μειώνουν τη συχνότητα εμφάνισης και την ένταση αυτών των συσπάσεων.
Τι εξετάσεις πραγματοποιούνται στον 5ο μήνα;
Στον 5ο μήνα όπως και σε κάθε επόμενο μήνα μέχρι τον τοκετό προσδιορίζονται ο αιματοκρίτης, το σάκχαρο αίματος και πραγματοποιείται μια γενική εξέταση ούρων για τον έλεγχο πιθανής προεκλαμψίας ή κάποιας ουρολοίμωξης.
Πέραν όμως των καθιερωμένων μηνιαίων εξετάσεων, στον 5ο μήνα πραγματοποιείται συνήθως και το αναλυτικό υπερηχογράφημα β επιπέδου.
Τι είναι το υπερηχογράφημα β' επιπέδου;
Είναι μια αναλυτική καταγραφή με τον υπερηχοτομογράφο όλων των συστημάτων και των ανατομικών σχέσεων του σώματος του εμβρύου, με στόχο την πρώιμη ανίχνευση ανωμαλιών στη διάπλασή του. Ο 5ος μήνας δίνει τη δυνατότητα αφενός ευκρινούς καταγραφής των ανωμαλιών λόγω του μεγέθους του εμβρύου, και αφετέρου λόγω της ανωριμότητας της εγκυμοσύνης, δίνει την ευχέρεια διακοπής αυτής σε περίπτωση που βρεθούν σημαντικές ανωμαλίες.
Πόσο αξιόπιστο είναι το υπερηχογράφημα β' επιπέδου για την ανίχνευση ανωμαλιών στη διάπλαση του εμβρύου;
Η απάντηση είναι ότι σε γενικές γραμμές θεωρείται αξιόπιστο, ωστόσο όχι απόλυτα. Υπάρχουν ανωμαλίες στην διάπλαση που ανιχνεύονται σε ποσοστό άνω του 90% (πχ ανεγκεφαλία, δισχιδής ράχη) και ανωμαλίες που δύσκολα ανευρίσκονται (πχ μεγάλες καρδιακές ανωμαλίες). Ωστόσο με τα σημερινά δεδομένα το υπερηχογράφημα β' επιπέδου είναι το πιο χρήσιμο διαθέσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση της εγκυμοσύνης.
Τι άλλο φαίνεται στο υπερηχογράφημα β' επιπέδου;
Εκτός των ανωμαλιών στη διάπλαση το υπερηχογράφημα στον 5ο μήνα θα μας δείξει τη θέση του πλακούντα, την ποιότητα του πλακούντα, την ανάπτυξη του εμβρύου και την ροή αίματος στον πλακούντα.
Εγκυμοσύνη, 6ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Το έμβρυο έχει τις αναλογίες του νεογέννητου, ωστόσο ακόμα δεν έχει συσσωρεύσει λίπος κάτω από το δέρμα του και έτσι έχει ένα μακρόστενο σχήμα. Από τον 6ο μήνα αρχίζει να συσσωρεύεται υποδόριο λίπος, το οποίο μέχρι και τον 9ο μήνα θα δώσει στο νεογέννητο τη γνώριμη μορφή. Το λίπος αυτό ονομάζεται και φαιό υποδόριο λίπος και συμβάλλει στη θερμορύθμιση του νεογνού μετά τον τοκετό.
Με την περαιτέρω ωρίμανση του νευρικού και του μυϊκού συστήματος, το έμβρυο έχει την ικανότητα να εκτελεί περισσότερο πολύπλοκες κινήσεις, όπως να θηλάζει το δάχτυλό του. Είναι συχνό το φαινόμενο το έμβρυο να εμφανίζει λόξυγκα σε αυτό το στάδιο, κάτι που πολλές μητέρες αναφέρουν ως διασκεδαστικό.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Το ύψος της μήτρας σταδιακά ξεπερνάει τον ομφαλό και η διάταση της κοιλιάς της εγκύου γίνεται αρκετά έκδηλη. Ως αποτέλεσμα της διάτασης αρκετές γυναίκες παρουσιάζουν κνησμό (φαγούρα) στην κοιλιά. Αυτό επιτείνεται όταν το δέρμα είναι ξηρό. Ένας τρόπος για να βελτιωθούν τα συμπτώματα είναι η ενυδάτωση του δέρματος της κοιλιάς με ειδικά γαλακτώματα και η αποφυγή συνθετικών ρούχων.
Από τον 6ο μήνα στις περισσότερες εγκύους εμφανίζονται ραγάδες στο δέρμα ως συνέπεια της γρήγορης διάτασης του δέρματος, αλλά και της επίδρασης που έχουν οι ορμόνες της εγκυμοσύνης στη βιοσύνθεση του κολλαγόνου του δέρματος. Ενυδατικά γαλακτώματα και κρέμες με βιταμίνη Ε μπορεί να βοηθήσουν, ωστόσο όχι με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας.
Λόγω της διάτασης της κοιλιάς και της μετατόπισης του κέντρου βάρους προς τα εμπρός, στις περισσότερες εγκύους εμφανίζεται οσφυαλγία. Για να αντιμετωπίζεται το σύμπτωμα συνιστάται η έγκυος να αναπαύεται συχνά, να χρησιμοποιεί βοηθητικά μαξιλάρια όταν ξαπλώνει και να κάνει θερμά ντούς. Σε μερικές περιπτώσεις συνιστάται ήπιο μασάζ από εκπαιδευμένο ειδικό.
Τι εξετάσεις γίνονται στον 6ο μήνα;
Στον 6ο μήνα πραγματοποιούνται οι καθιερωμένες εξετάσεις κάθε μήνα: αιματοκρίτης και γενική εξέταση ούρων.
Ανεξαρτήτως ιστορικού συνήθως οι περισσότερες έγκυες υποβάλλονται σε δοκιμασία γλυκόζης με μετρήσεις γλυκόζης αίματος πριν και μετά τη χορήγηση συγκεκριμένης ποσότητας γλυκόζης (σε μορφή σιροπιού ) από το στόμα. Η δοκιμασία αυτή έχει την έννοια ενός μαζικού ελέγχου (screening) για την ανίχνευση εκείνων των γυναικών που παρουσιάζουν διαταραχές στον μεταβολισμό της γλυκόζης.
Αν η δοκιμασία αυτή προκύψει παθολογική, ή αν υπάρχει ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη στην οικογένεια τότε πραγματοποιείται η καμπύλη ανοχής της γλυκόζης.
Αναλόγως του αποτελέσματος η γυναίκα υποβάλλεται ή όχι σε πρόγραμμα στενής παρακολούθησης του σακχάρου αίματος, που μπορεί να φθάσει μέχρι και την χορήγηση εξωγενώς ινσουλίνης για να αποφευχθούν οι δυσάρεστες επιπτώσεις που θα είχε το αυξημένο σάκχαρο στην ανάπτυξη του εμβρύου.
Εγκυμοσύνη, 7ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Στον 7ο μήνα το έμβρυο αυξάνεται σημαντικά σε μέγεθος και με το που μπαίνει στον 8ο μήνα το βάρος του ξεπερνάει το 1.5 κιλό. Σε αυτήν την φάση αυξάνεται δραματικά η ζήτηση του εμβρύου σε θρεπτικά συστατικά σίδηρο και ασβέστιο. Τα μαλλιά του έχουν ήδη αναπτυχθεί και στα δάχτυλά του έχουν σχηματιστεί τα νύχια. Το λίπος κάτω από το δέρμα συνεχίζει να αυξάνεται και το έμβρυο αποκτά μια περισσότερο γεμάτη μορφή.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Η αύξηση του μεγέθους της κοιλιάς είναι αρκετά έκδηλη. Η πίεση του στομάχου από την αναπτυσσόμενη μήτρα σε συνδυασμό με την επίδραση των ορμονών της εγκυμοσύνης προκαλεί έντονη δυσπεψία. Πολλές γυναίκες παρουσιάζουν οπισθοστερνικό καύσο (καούρα) μετά από ένα μέτριο γεύμα, λόγω της καθυστερημένης κένωσης του στομάχου. Ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι η κατανάλωση μικρών γευμάτων σε περισσότερες φορές μέσα στην ημέρα.
Στον 7ο μήνα εμφανίζεται πιο έντονα το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας. Η δυσκοιλιότητα γενικώς ταλαιπωρεί την έγκυο, λόγω της αύξησης της προγεστερόνης και είναι έκδηλη από τους πρώτους μήνες. Στο τρίτο τρίμηνο η δυσκοιλιότητα γίνεται περισσότερο έκδηλη, διότι η αναπτυσσόμενη μήτρα πιέζει το έντερο και δυσχεραίνει την κινητικότητά του.
Ένα ακόμα πρόβλημα που πιθανόν να αντιμετωπίσει η έγκυος στο 3ο τρίμηνο είναι η εμφάνιση αιμορροΐδων, ή η επιδείνωσή τους. Οφείλεται στην αύξηση της πίεσης του φλεβικού δικτύου μέσα στην ελάσσονα πύελο, λόγω της πίεσης από την μήτρα. Συνιστάται να αποφεύγεται πολύωρη ορθοστασία, ή η παραμονή σε καθιστή θέση. Αν υπάρχει κνησμός (φαγούρα) ή πόνος θα πρέπει να ενημερώνεται ο γυναικολόγος για την αντιμετώπιση και την πιθανή χορήγηση κάποιου τοπικού σκευάσματος. Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τοπικά κρέμες χωρίς την προηγούμενη συμβουλή του γυναικολόγου.
Από τον 7ο μήνα και μέχρι το τέλος της εγκυμοσύνης η έγκυος αισθάνεται αίσθημα λιποθυμίας όταν ξαπλώνει σε ύπτια θέση. Αυτό οφείλεται στην πίεση που ασκεί η μήτρα στην κάτω κοίλη φλέβα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η επαναφορά του αίματος στην καρδιά. Η έγκυος θα πρέπει να ξαπλώνει όχι σε ύπτια αλλά στο αριστερό πλάγιο του σώματός της για να μην βιώνει αυτό το σύμπτωμα. Επιπλέον όταν σηκώνεται από το κρεβάτι αυτό θα πρέπει να γίνεται αργά, προκειμένου να δίνεται χρόνος για την ανακατανομή του φλεβικού αίματος και την αποφυγή της υπότασης που μπορεί να προκαλέσει λιποθυμικό επεισόδιο.
Σε τι εξετάσεις θα πρέπει να υποβληθώ στον 7ο μήνα;
Λόγω της γρήγορης ανάπτυξης του εμβρύου η πιθανότητα να αναπτυχθεί αναιμία στο 3ο τρίμηνο είναι μεγάλη. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να προσδιοριστεί ο αιματοκρίτης, όπως εξάλλου γίνεται κάθε μήνα. Επιπλέον, θα πρέπει να ελέγχεται η έγκυος για σημεία και εργαστηριακά ευρήματα προεκλαμψίας σε όλο το 3ο τρίμηνο. Επομένως θα πρέπει να προσδιορίζεται η αρτηριακή της πίεση και να γίνεται μια γενική εξέταση ούρων.
Αν δεν έχει πραγματοποιηθεί η δοκιμασία γλυκόζης στον προηγούμενο μήνα, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στον 7ο μήνα.
Εγκυμοσύνη, 8ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Το έμβρυο συνεχίζει να αυξάνει το βάρος του ώστε να φθάσει τα 2800g προς το τέλος του 8ου μήνα. Το δέρμα του εμβρύου γίνεται ολοένα και λιγότερο ερυθρωπό και ολοένα και λιγότερο ζαρωμένο, αφού συνεχίζεται η εναπόθεση λίπους. Μέρα με την ημέρα το αναπνευστικό σύστημα του εμβρύου γίνεται περισσότερο ώριμο με αποτέλεσμα ακόμα και αν προκληθεί πρόωρος τοκετός το μεγαλύτερο ποσοστό των νεογνών να μπορεί να επιβιώσει. Οι κινήσεις που μπορεί να κάνει τώρα το έμβρυο είναι περιορισμένες σε εύρος (αλλά όχι σε συχνότητα), λόγω του μικρότερου διαθέσιμου χώρου που έχει μέσα στην μήτρα. Το σμήγμα, η λευκή κρεμώδης επάλειψη που έχει αναπτυχθεί γύρω από το έμβρυο σταδιακά αποπίπτει. Το έμβρυο καταπίνει σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αμνιακό υγρό με σμήγμα. Όλες αυτές οι εκκρίσεις συσσωρεύονται στο γαστρεντερικό σύστημα του εμβρύου και αποβάλλονται με τις πρώτες κενώσεις του νεογνού. Το υλικό που αποβάλλεται με τις κενώσεις ονομάζεται μηκώνιο.
Πως αλλάζει το σώμα μου;
Η μήτρα συνεχίζει να αυξάνεται με αποτέλεσμα να γεμίζει σταδιακά όλη την κοιλιά της εγκύου. Η πίεση από την μήτρα προς τα γειτονικά της όργανα προκαλεί έντονα δυσπεπτικά ενοχλήματα, καούρες, δυσκολία στην ανάσα και συχνουρία. Η έγκυος μπορεί να αισθάνεται περισσότερο κούραση και καταβολή, λόγω της όλης ταλαιπωρίας, στην οποία συμβάλλει η αναιμία που πολύ συχνά αναπτύσσεται στην εγκυμοσύνη αλλά και της δυσκολίας που αντιμετωπίζει στον ύπνο. Πολλές έγκυες περιγράφουν χαρακτηριστικά ότι δυσκολεύονται να βρουν μια θέση που να τις ξεκουράζει στο κρεβάτι, λόγω των μυοσκελετικών ενοχλήσεων και της δυσκολίας στην αναπνοή. Είναι χρήσιμο να αποφεύγεται η εντελώς ύπτια θέση. Η κατάκλιση σε πλάγια θέση και η τοποθέτηση ενός μαξιλαριού ανάμεσα στα πόδια μπορούν να βοηθήσουν. Επιπλέον δεν θα πρέπει η γυναίκα να επανέρχεται απότομα σε όρθια θέση, διότι είναι συχνά τα επεισόδια ορθοστατικής υπότασης και λιποθυμίας.
Τι είναι οι συστολές της μήτρας;
Η μήτρα έχει την ιδιότητα να συστέλλεται, δηλαδή να κάνει συσπάσεις που σκοπό έχουν την έξοδο του περιεχομένου της. Αυτού του είδους η δραστηριότητα κορυφώνεται στον φυσιολογικό τοκετό όπου με ρυθμικές συστολές προκαλείται αρχικά διαστολή του τραχήλου και στη συνέχεια προς τα κάτω προώθηση του εμβρύου και τελικά ο τοκετός του νεογνού.
Πότε αρχίζει η δραστηριότητα αυτή της μήτρας;
Μικρής έντασης ανεπαίσθητες συστολές της μήτρας αρχίζουν από τον 7ο μήνα, αλλά δεν είναι ρυθμικές. Οι συστολές αυτές γίνονται πιο έκδηλες κατά τη διάρκεια του 8ου μήνα και σκοπό έχουν να προετοιμάσουν σταδιακά τη θέση του εμβρύου για τον επερχόμενο τοκετό που θα γίνει στον 9ο μήνα. Οι συστολές του 8ου μήνα δεν θα πρέπει να γίνονται ρυθμικές και σίγουρα δεν θα πρέπει να είναι τόσο έντονες ώστε να προκαλέσουν πρόωρο τοκετό. Αν η έγκυος αισθάνεται ρυθμικές συστολές (πχ κάθε 15λεπτο) πριν το 9ο μήνα θα πρέπει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια για να αντιμετωπιστεί ένας ενδεχόμενος πρόωρος τοκετός.
Eγκυμοσύνη, 9ος μήνας
Τι μορφή έχει το έμβρυο;
Το έμβρυο συνεχίζει να αυξάνει το βάρος του σε όλη τη διάρκεια του 9ου μήνα. Έχει καταλάβει πλέον όλη την κοιλότητα της μήτρας και σε περισσότερο από 96% των περιπτώσεων είναι γυρισμένο με το κεφάλι προς τα κάτω. Πλέον, το αναπνευστικό σύστημα του εμβρύου θεωρείται αρκετά ώριμο ώστε ο τοκετός να μπορεί να εξελιχθεί ανά πάσα στιγμή μέσα στον 9ο μήνα.
Πότε γίνεται ο τοκετός;
Στο 90% των περιπτώσεων η γυναίκα γεννάει σε ημερομηνία που είναι πολύ κοντά στην πιθανή ημερομηνία τοκετού. Οποτεδήποτε όμως μέσα στον 9ο μήνα ο τοκετός θεωρείται ότι μπορεί να εξελιχθεί με ασφάλεια για το έμβρυο.
Πως ξεκινάει ο τοκετός;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η γυναίκα αντιλαμβάνεται συστολές της μήτρας που αρχικά είναι ανώδυνες και αραιές και στη συνέχεια γίνονται περισσότερο συχνές αλλά και επώδυνες. Οι ρυθμικές συστολές της μήτρας προκαλούν σταδιακά τη διαστολή του τραχηλικού στομίου (το άνοιγμα της μήτρας προς τα κάτω) και σπρώχνουν σταδιακά το έμβρυο προς τα κάτω. Η σταδιακή διαστολή του τραχήλου προκαλεί την έξοδο από τον κόλπο βλέννης και μικρής ποσότητας αίματος, συμπτώματα τα οποία γίνονται αντιληπτά από τη γυναίκα και τα οποία θα πρέπει να την κινητοποιούν ώστε να επικοινωνήσει με τον ιατρό ή τη μαία της. Σε κάποια χρονική στιγμή οι υμένες που περιβάλλουν το έμβρυο και περιέχουν το αμνιακό υγρό υφίστανται ρήξη και έτσι μια ποσότητα υγρού εξέρχεται απότομα από τον κόλπο ("σπάνε τα νερά").
Μπορεί γίνει πρώτα η ρήξη των υμένων;
Σε ένα 10% των περιπτώσεων η ρήξη των υμένων προηγείται της έναρξης των συστολών της μήτρας. Αυτό σημαίνει ότι η έγκυος σε ανύποπτό χρόνο (μέσα στον 9ο μήνα) νιώθει ότι ρέει υγρό από τον κόλπο και βρέχεται ("σπάνε τα νερά"). Σε αυτές τις περιπτώσεις η μήτρα δεν ενεργοποιείται αμέσως και συνήθως περνάει ένα χρονικό διάστημα για να ξεκινήσουν οι συστολές που θα οδηγήσουν τελικά στον τοκετό. Το χρονικό αυτό διάστημα ποικίλλει, αλλα το 90% των γυναικών τελικά ξεκινούν συστολές τοκετού μέσα στο 2ο 24ωρο. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί επιτάχυνση της ενεργοποίησης της μήτρας με ιατρική παρέμβαση μέσω της χρήσης ενδοφλέβιας ωκυτοκίνης.
Πόσο διαρκεί ο τοκετός;
Κατά μέσον όρο περίπου 15 ώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να διαρκεί και περισσότερο από 20. Το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αφορά στην διαστολή του τραχήλου. Δηλαδή η μήτρα μέσω των ρυθμικών συστολών της, ανοίγει σταδιακά στο κατώτερο μέρος της (τράχηλος), προκειμένου να δημιουργηθεί μια δίοδος δια μέσω της οποίας θα περάσει το νεογνό. Ο τοκετός στις πρωτότοκες διαρκεί πολύ περισσότερο από ότι στις δευτερότοκες ή πολύτοκες γυναίκες.
Πως εξελίσσεται ένας φυσιολογικός τοκετός;
Ο φυσιολογικός τοκετός παρουσιάζει 3 στάδια:
* 1ο στάδιο-διαστολή του τραχήλου: Αρχικά οι ρυθμικές συστολές της μήτρας προκαλούν τη σταδιακή διαστολή του τραχήλου της μήτρας κάτι που συνήθως διαρκεί αρκετές ώρες. Η ένταση και η συχνότητα των συστολών δεν είναι η ίδια συνεχώς. Αρχικά η ένταση των συστολών είναι χαμηλή, όπως επίσης και ο πόνος που αισθάνεται η γυναίκα. Η συχνότητα των συστολών είναι επίσης μικρή (περίπου 1 συστολή κάθε 5 με 7 λεπτά). Αυτό μπορεί να διαρκέσει περίπου 12 με 14 ώρες. Σταδιακά οι συστολές της μήτρας γίνονται ολοένα και συχνότερες και περισσότερο έντονες, ενώ αυτό έχει αποτέλεσμα την ταχύτερη διαστολή του τραχήλου.
Τελικά το 1ο στάδιο ολοκληρώνεται με την πλήρη διαστολή του τραχήλου της μήτρας και τη σταδιακή μετάβαση στο 2ο στάδιο που περιλαμβάνει την κάθοδο του εμβρύου.
* 2ο στάδιο-κάθοδος του εμβρύου: Το έμβρυο σε κάθε συστολή της μήτρας κατεβαίνει ολοένα και περισσότερο δια μέσω του τραχήλου της μήτρας. Η κάθοδος του εμβρύου μέσα στον κόλπο προκαλεί στην έγκυο έντονο αίσθημα εξώθησης. Η γυναίκα σε κάθε συστολή της μήτρας, δηλαδή σε κάθε πόνο (που τώρα εμφανίζεται κάθε 1 με 2 λεπτά) παρουσιάζει έντονη επιθυμία να σφιχτεί και να γεννήσει τελικά το έμβρυο. Το κεφαλάκι του εμβρύου καταλήγει τελικά στο άνοιγμα των χειλέων του αιδοίου. Με 1-2 εξωθήσεις της μητέρας κάτω από τις οδηγίες του ιατρού ή της μαίας γεννιέται το αρχικά το κεφάλι. Σε αυτήν την φάση μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθεί από τον ιατρό ή τη μαία περινεοτομή, κόβεται δηλαδή το δέρμα και οι υποκείμενοι ιστοί στο κατώτερο μέρος των χειλέων του αιδοίου. Στη συνέχεια θα γεννηθούν οι ώμοι του εμβρύου και τελικά όλο το νεογνό. Ο ιατρός ή η μαία θα απολινώσει και θα κόψει τον ομφάλιο λώρο και το νεογνό θα τοποθετηθεί σε ειδικό χώρο για την φροντίδα του.
* 3ο στάδιο-έξοδος του πλακούντα: Λίγο μετά τον τοκετό του νεογνού η μήτρα πραγματοποιεί νέες συστολές, με αποτέλεσμα την έξοδο του πλακούντα και των διαφόρων υμένων που περιβάλλουν το έμβρυο όταν αυτό βρίσκεται μέσα στη μήτρα.
Όταν ολοκληρωθεί ο τοκετός, ο ιατρός θα ελέγξει την μήτρα και θα αποκαταστήσει με ράμματα τυχόν βλάβες και ρήξεις που υπάρχουν στον τράχηλο της μήτρας, τον κόλπο και το περίνεο της γυναίκας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου