Ποια θεωρείται σήμερα καλή γονική συμπεριφορά; To ερώτημα αυτό θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι υποκειμενικό και ότι ο κάθε γονέας έχει διαφορετική αυτοαντίληψη για το πότε είναι καλός και πότε όχι στο ρόλο του. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους που μελετούν την γονική συμπεριφορά εδώ και 75 χρόνια περίπου , υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία , επιστημονικά τεκμηριωμένα, που χαρακτηρίζουν μία καλή και αποτελεσματική συμπεριφορά των γονέων απέναντι στα παιδιά τους. Αυτά είναι στοιχεία που ευνοούν την ψυχολογική προσαρμογή του παιδιού –όπως η ειλικρίνεια , κατανόηση , αυτάρκεια , καλοσύνη, συνεργατικότητα, αυτοέλεγχος, και χαρούμενη διάθεση και τύποι συμπεριφορών που βοηθούν τα παιδιά να πετύχουν στο σχολείο, να αναπτύξουν τη διανοητική περιέργεια τους και να τους δώσουν κίνητρα για μάθηση.
Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της καλής γονικής συμπεριφοράς είναι η σωστή επικοινωνία με το παιδί. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τους γονείς είναι να ακούσουν το παιδί τους και να το κατανοήσουν , να επικοινωνήσουν δηλαδή ουσιαστικά μαζί του. Για να καλλιεργήσουν λοιπόν οι γονείς μια ικανοποιητική σχέση με το παιδί χρειάζεται να μάθουν να επικοινωνούν μαζί του με θετικό τρόπο. Σε πολλές οικογένειες η ανεπαρκής επικοινωνία αποτελεί συνηθισμένο φαινόμενο. Ρωτάμε τους γονείς ; «Μιλάτε με το παιδί σας;» και απαντούν «Μα φυσικά και μιλάω στο παιδί μου». Το ζήτημα όμως που τίθεται είναι ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε στο παιδί , που καμιά φορά είναι άτοπος και προβληματικός και δυστυχώς δεν επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα στην αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού και στη βελτίωση της σχέσης μας μαζί του.
Ας μελετήσουμε λοιπόν μέσα από ένα παράδειγμα μερικούς από τους συνηθισμένους τρόπους λεκτικής επικοινωνίας που λαβαίνουν χώρα μεταξύ γονέα παιδιού. Οι περισσότεροι από σας θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους σε έναν ή και περισσότερους τρόπους αντίδρασης από τους παρακάτω.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : Ο δεκάχρονος γιος σας ή κόρη σας έρχεται γεμάτος θυμό και σας λέει. «Γιατί πρέπει να συμμαζεύω κάθε μέρα το δωμάτιο μου , η μαμά του Γιώργου δεν τον βάζει και να διαβάζει και να κάνει δουλειές . Κανένα παιδί δεν έχει να κάνει τόσα πολλά όσα έχω εγώ…Σε μισώ»
Δώδεκα τυπικές κατηγορίες αντίδρασης-επικοινωνίας των γονέων στα παραπάνω θα ήταν οι εξής:
1. Εντολή/καθοδήγηση/διαταγή
(λέω στο παιδί τι να κάνει) ..Σταμάτα να παραπονιέσαι και μη μιλάς έτσι στη μητέρα σου.
2. Προειδοποίηση/Υπενθύμιση/Απειλή
(συνέπειες-τιμωρία)…Αν συνεχίσεις να γκρινιάζεις θα το μετανιώσεις πολύ άσχημα ή θα φας ξύλο.
3. Παραίνεση/ηθικολογία/διδαχή
(πρέπει ή οφείλει να κάνει)…Πρέπει να δείχνεις σεβασμό στους μεγαλυτέρους σου και να κάνεις αυτό που σου λένε.
4.Συμβουλή/προσφορά λύσεων-προτάσεων
(πως θα κάνει κάτι , μιλάω για λογαριασμό του παιδιού)…Μα είναι τόσο εύκολο να καθαρίσεις το δωματιάκι σου, να παρε αυτό το κουτί και βάλε μέσα όλα τα παιχνίδια σου..
5. Διάλεξη / διδασκαλία/επιχειρηματολογία
….Αν τα παιδιά βοηθάνε τις μαμάδες τους με τις δουλειές στο σπίτι έτσι και αργότερα θα γίνουν υπεύθυνοι πολίτες …ή εγώ στην ηλικία σου ξέρεις τι δουλειές έκανα;
6.Κριτική/διαφωνία/κατηγορία
(αρνητική αξιολόγηση)…Είσαι πολύ μικρός και ανώριμος για να αντιμιλάς.
7. Επαινος /συμφωνία
…Μάλλον έχεις δίκιο..συμφωνώ
8. Χαρακτηρισμός /γελοιοποίηση/ταπείνωση
(ταμπέλα)…Είσαι ένας κακομαθημένος εξυπνάκιας/τεμπέλης, το ξέρεις ;
9.Ερμηνεία/Ανάλυση/διάγνωση
(σε έχω καταλάβει)…Τώρα αυτό το κάνεις για να με εκδικηθείς που δεν πήγαμε στο λούνα παρκ χτες;
10. Καθησυχασμός/συμπαθεια/παρηγοριά/υποστήριξη
(προσπαθώ να κάνω το παιδί να ηρεμήσει αγνοώντας τα συναισθήματα του και προσπαθώντας να τα διώξει)…Θα αισθάνεσαι διαφορετικά αύριο.. μην ανησυχείς..και εγώ έτσι έλεγα αλλά στο τέλος τα έκανα όλα
11.Διερεύνηση/Ανάκριση
(προσπαθώ να βρω αιτίες και πληροφορίες για την αντίδραση)…Πόσα άλλα παιδιά ρώτησες για τις δουλείες που έχουν να κάνουν εκτός από το Γιώργο που η μαμά του δεν δουλεύει..ποιος σου τα λεει αυτά
12. Απομάκρυνση /αποπροσανατολισμός /κολακεία
(απομακρύνω το παιδί από το πρόβλημα και τα συναισθήματα του)…Ωχ τα έχουμε ξαναπεί αυτά …ας μην χάνουμε το χρόνο μας με γκρίνιες..
Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι οι γονείς καμιά φορά στην προσπάθεια τους να χειριστούν μία αντίδραση του παιδιού υιοθετούν διάφορους ρόλους όπως του αρχιστράτηγου, του ηθικολόγου, του παντογνώστη, του δικαστή, του κριτικού, του ψυχολόγου ή του παρηγορητή… Θα πρέπει να σκεφτούμε όμως ότι πίσω όμως από τις τυπικές αυτές αντιδράσεις των γονέων κρύβονται κρυφά μηνύματα τα οποία λένε στο παιδί πώς εσείς σκέφτεστε για αυτό, πως δηλαδή το αντιλαμβάνεστε σαν πρόσωπο. Για παράδειγμα όταν λέω στο παιδί «ωχ μωρέ τα χουμε ξαναπεί αυτά, ας μην χάνουμε το χρόνο μας με γκρίνιες» το παιδί είναι πιθανό να αισθανθεί ως εξής «τα συναισθήματα μου δεν είναι σημαντικά για σένα , δεν με παίρνεις στα σοβαρά…θεωρείς χάσιμο χρόνου το να ασχοληθείς μαζί μου..»
Η επικοινωνία όμως μεταξύ δύο ατόμων πρέπει να βασίζεται σε έναν αμοιβαίο σεβασμό που σημαίνει ότι και οι γονείς και τα παιδιά είναι απαραίτητο να επιτρέπουν ο ένας στον άλλον να εκφράσει τα συναισθήματα του και τις πεποιθήσεις του ειλικρινά και χωρίς το φόβο απόρριψης. Μπορεί να μην συμφωνούμε με τα παιδιά μας ωστόσο μπορούμε να τους δείξουμε ότι δεχόμαστε τα συναισθήματα τους. Η αποδοχή του παιδιού μας ,δηλαδή το αίσθημα του παιδιού ότι το αγαπάνε όπως αυτό είναι, βοηθά το παιδί να αποδεχτεί τον εαυτό του, να αποκτήσει συναίσθηση της αξίας του , να γίνει υπεύθυνο και να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες.
Θα εξετάσουμε λοιπόν τώρα μερικούς εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας που βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό.
Α ) ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΛΟΙ ΑΚΡΟΑΤΕΣ
Πριν απ’όλα θα πρέπει να μάθουμε να είμαστε καλοί ακροατές. Αρχικά να καθορίσουμε με το βλέμμα μας και τη στάση του σώματος μας ένα είδος επαφής που να λέει «Σε ακούω, σου δίνω την προσοχή μου». Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η επικοινωνία μας με το παιδί διεξάγεται και σε λεκτικό και σε μη λεκτικό επίπεδο , οι πράξεις μας , η έκφραση του προσώπου μας, ο τόνος της φωνής μας δίνουν μηνύματα , αρά μπορούμε να επικοινωνήσουμε με το παιδί και με ένα χαμόγελο, ένα συνοφρύωμα ή ένα χτύπημα στην πλάτη. Άρα επικοινωνώ με το παιδί μου σημαίνει αρχικά ότι θέτω τον εαυτό μου στη διάθεση του , ότι θέλω πραγματικά να το ακούσω και να το βοηθήσω. Όταν τα παιδιά αντιδρούν στο γονιό συνήθως επιθυμούν κάτι άλλο και υποθέτουν ότι εκείνος θα το καταλάβαινε . Καμία φορά τα παιδιά αντιδρούν μόνο και μόνο επειδή νιώθουν ότι οι γονείς τους δεν τα λαμβάνουν υπόψη τους ή δεν τα δίνουν σημασία. Άρα με το να διαθέσουμε 5 λεπτά παραπάνω για να ακούσουμε και να κατανοήσουμε τα συναισθήματα, τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους αφετέρου μπορούμε να τους προσφέρουμε τελικά αυτό που χρειάζονται και κατ’ επέκταση σαν γονείς να θέσουμε τις βάσεις για μία καλή συνεργασία μαζί τους. (20 λεπτα)
Β ) ΑΠΛΑ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ
Σε ένα πρώτο επίπεδο μπορούμε να εξασκηθούμε στα απλά ανοίγματα...δηλαδή στις ανοιχτές απαντήσεις που ουσιαστικά ανοίγουν μια πόρτα και δίνουν στο παιδί την ευκαιρία στο να μπορέσει να μας πει περισσότερα. Είναι ένα είδος πρόσκλησης προς το παιδί να μιλήσει. Αντιδράσεις όπως καταλαβαίνω…πραγματικά ..πώς έτσι…ή θα ήθελα να μου πεις περισσότερα για αυτό…ή θέλεις να το συζητήσουμε.. διευκολύνουν το παιδί να εκφραστεί και του μεταφέρουν το μήνυμα ότι το σέβεστε και το αποδέχεστε ακόμη και όταν εκφράζει κάτι αρνητικό. Για παράδειγμα αν έρθει το παιδί και μας πει : Η Κατερίνα δεν με παίζει πια , μία κλειστή απάντηση θα ήταν ..ξέχασε το , μπορεί απλώς να ήθελε να σε πειράξει… ενώ μία ανοιχτή απάντηση θα ήταν θα ήθελες να μου πεις τι έγινε και άλλαξαν τα πράγματα; Με ανοιχτές απαντήσεις τα παιδιά ενθαρρύνονται να έρθουν πιο κοντά μας , να ανοιχτούν και να μας πουν για τα συναισθήματα και τις ιδέες τους. Έτσι καλλιεργείται η οικειότητα και βελτιώνεται η σχέση γονέων-παιδιού.
Γ) ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Ένας άλλος πιο αποτελεσματικός τρόπος από τα απλά ανοίγματα για να αντιδράσουμε στα μηνύματα των παιδιών είναι η αντανακλαστική ακοή ή αλλιώς η ενεργητική ακρόαση. Εκτός από την παθητική ακρόαση (σιωπή ) που είναι απαραίτητη σε κάποιες περιπτώσεις , η ενεργητική ακρόαση είναι ένας τρόπος να ακούμε το παιδί αντανακλαστικά και να λειτουργούμε σαν ένα είδος καθρέφτη που αποκωδικοποιεί τα συναισθήματα του παιδιού, τα δίνει πίσω και έτσι βοηθά το παιδί να δει πιο σφαιρικά και να ξανασκεφτεί το πρόβλημα του .
Για να δούμε ένα παράδειγμα
Έρχεται η μικρή σας κόρη κλαίγοντας και σας λέει ..η Μαρία μου πήρε όλους τους μαρκαδόρους μου σήμερα στο σχολείο και δεν μου τους έδωσε πίσω..
Γονέας : Σίγουρα νιώθεις άσχημα για αυτό και είσαι πολύ θυμωμένη ..Δεν σου αρέσει όταν κάποιος σου παίρνει τα πράγματα σου..
Παιδί : Nαι, με πειράζει πολύ … αύριο θα πάω και θα της τα ζητήσω πίσω.
Ο γονέας με αυτό τον τρόπο προσπαθεί να καταλάβει τι αισθάνεται το παιδί και με δικές του λέξεις το στέλνει πίσω για επιβεβαίωση. Ο γονέας έτσι δεν στέλνει το δικό του μήνυμα όπως γνώμη, συμβουλή, κριτική..(πχ για το παραπάνω παράδειγμα.. τι να κάνουμε έτσι είναι η ζωή σκληρή..) αλλά επανατροφοδοτεί αυτό που νομίζει ότι άκουσε από το παιδί. Με την αντανακλαστική ακοή δίνουμε ανοιχτές απαντήσεις που καθρεφτίζουν τα συναισθήματα του παιδιού και αυτό που εννοεί. Χρειάζεται όμως σαν άνθρωποι να έχουμε ευαισθητοποίηση σε μια μεγάλη ποικιλία συναισθημάτων και ικανότητα να τα εκφράζουμε με λόγια. Η αντανακλαστική ακοή δεν κρίνει αλλά αντιθέτως :
Σε τι βοηθάει η μέθοδος της ενεργητικής ακρόασης;
· Ενθαρρύνει το παιδί να νιώσει ότι το ακούν , το κατανοούν και να εξακολουθήσει να μιλάει
· Βοηθά τα παιδιά να μην φοβούνται τα αρνητικά συναισθήματα και να τα εκφράζουν
· Προωθεί μια ζεστή και ουσιαστική σχέση με το παιδί
· Κάνει το παιδί πιο πρόθυμο να ακούσει τις σκέψεις και τις ιδέες των άλλων
· Διευκολύνει τη λύση του προβλήματος από το ίδιο το παιδί
· Δίνει στο παιδί μας πρωταγωνιστικό ρόλο … το παιδί σκέφτεται μόνο του για τον εαυτό του και νιώθει ότι το εμπιστευόμαστε.
Τέλος, για να μπορέσει ο γονέας να εφαρμόσει την ενεργητική ακρόαση πρέπει να μάθει να συλλαμβάνει το νόημα της συμπεριφοράς του παιδιού πιάνοντας καμιά φορά το μήνυμα που στέλνει πέρα από τα λόγια, με την έκφρασή του (κατσούφιασμα).Μπορεί στην αρχή να μας φαίνεται πολύ δύσκολο και αφύσικο να σκεφτόμαστε πριν απαντήσουμε στο παιδί αλλά μ
Δ) ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ
Mε την αντανακλαστική ακοή είδαμε ότι βοηθάμε τα παιδιά να ξεκαθαρίσουν τα συναισθήματα τους και να σκεφτούν λογικότερα τα προβλήματα τους. Πολλές φορές μπορεί να βρουν και μόνα τους μία λύση αλλά τις περισσότερες φορές χρειάζονται βοήθεια για να σκεφτούν διάφορους τρόπους να δράσουν. Οι γονείς που είναι ευαισθητοποιημένοι μπορούν να υποστηρίξουν τα παιδιά τους με τη μέθοδο της αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων. Οι γονείς σκέφτονται μαζί με τα παιδιά εναλλακτικές λύσεις σε κάτι που τα απασχολεί και μετά τα παιδιά διαλέγουν σε συνεργασία με το γονέα αυτή που τους ταιριάζει ανάλογα με την κάθε περίσταση. Σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι καλό να συγχέουμε την διαδικασία αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων με τη συμβουλή. Η συμβουλή , δηλαδή το κάνε αυτό ή εκείνο κάνει τα παιδιά να εξαρτώνται από εμάς , να αντιδρούν μόνο και μόνο για να μην κάνουν αυτό που τους λέμε ή για να μας πάνε κόντρα και φυσικά αν καμία φορά οι συμβουλές μας είναι άτοπες και δεν εφαρμόζονται χάνουν την εμπιστοσύνη τους σε εμάς. Τα βήματα που μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων είναι τα εξής ;
1. Αρχικά χρησιμοποιώ αντανακλαστική ακοή για να κατανοήσω και να ξεκαθαρίσω τα συναισθήματα του παιδιού.
2. Μετά αναζητούμε μαζί εναλλακτικές λύσεις χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως.. Θέλεις να μου προτείνεις μερικά πράγματα που θα μπορούσες να κάνεις;
3. Βοηθούμε το παιδί να βρει και να διαλέξει μία λύση και να αξιολογήσει διάφορες ιδέες.
4. Συζητούμε μαζί του τα πιθανά αποτελέσματα που θα έχει η απόφαση του, τι νομίζεις ότι θα συμβεί αν κάνεις αυτό;
5. Ζητούμε από το παιδί μια δέσμευση. Πότε θα ξεκινήσεις την εφαρμογή της απόφασης σου;
6.Προγραμματίζουμε μία ώρα για αξιολόγηση της απόφασης.
Πότε θα το ξανασυζητήσουμε να δούμε πως πήγε;
Θα πρέπει να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι η εφαρμογή των εναλλακτικών λύσεων πρέπει να γίνεται σε συγκεκριμένες περιστάσεις για παράδειγμα είναι πολύ αποτελεσματική σε συγκρούσεις γονέων-παιδιού και να γίνεται την κατάλληλη στιγμή και αφού το παιδί σας έχει εκφραστεί ελεύθερα πρώτα σε ένα θέμα, σε διαφορετική περίπτωση το παιδί μπορεί να νιώσει ότι το μεταχειρίζεστε για να πετύχετε εσείς κάτι. Με τη μέθοδο των εναλλακτικών λύσεων τα παιδιά αναπτύσσουν τις νοητικές τους ικανότητες , δεν πιέζονται να αντιδράσουν, εξαφανίζεται η ανάγκη για χρήση δύναμης είτε από το παιδί είτε από το γονέα, τα παιδιά μαθαίνουν να παίρνουν πρωτοβουλίες , να γίνονται πιο υπεύθυνα και πιο αυτόνομα αλλά και να συνεργάζονται.
Ε) ΕΓΩ-ΜΗΝΥΜΑΤΑ Η ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ
Τι γίνεται όταν το πρόβλημα που υπάρχει δεν είναι του παιδιού αλλά δικό μας; Πώς θα κάνουμε το παιδί να μας ακούσει όταν θέλουμε να του μεταφέρουμε τις ανάγκες μας χωρίς να επαναλαμβάνουμε συνεχώς το ίδιο πράγμα εκατό φορές; Ας δούμε τώρα έναν άλλο τρόπο επικοινωνίας με το παιδί. Για να μπορέσετε να επηρεάσετε το παιδί σας είναι ανάγκη να επικοινωνήσετε μαζί του με τρόπο έτσι ώστε τα συναισθήματα σας και οι προθέσεις σας να γίνουν κατανοητά από το ίδιο.
Συνήθως τα μηνύματα που στέλνουμε στο παιδί είναι μηνύματα που ξεκινούν με το εσύ, δηλαδή είναι προσανατολισμένα στο παιδί…
Εσύ δεν πρέπει να το κάνεις αυτό…
Συμπεριφέρεσαι σαν μωρό..
Είσαι ένα ενοχλητικό παλιόπαιδο.
Αυτά τα μηνύματα εκφράζουν μία επίθεση, μία κριτική απέναντι στο παιδί που δεν το βοηθούν να καταλάβει για πιο λόγο πρέπει να σταματήσει να κάνει κάτι.
Ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης θα ήταν να δοκιμάσουμε ένα μήνυμα σε πρώτο πρόσωπο, ένα εγώ μήνυμα δηλαδή που θα να περιγράφει στο παιδί πως μας κάνει να νιώθουμε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά του. Πχ.. στεναχωριέμαι και θυμώνω μαζί σου όταν πας στο σχολείο αδιάβαστος. Αντί του… είσαι τεμπέλης και δεν θα τα πάμε καλά.
Το εγώ μήνυμα δεν είναι απειλητικό για το παιδί και σπάνια προκαλεί αντίδραση . Μ ε αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να καταλάβει ότι δεν είναι κακό που εκδηλώνει μια συμπεριφορά αλλά ότι φέρει ευθύνη για την αλλαγή της συμπεριφοράς του καθώς έχει αρνητικές συνέπειες στο γονέα και στο ίδιο. Οι περισσότεροι γονείς δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν μηνύματα σε πρώτο πρόσωπο καθώς τους είναι δύσκολο να είναι διάφανα πραγματικοί με τα παιδιά τους , να μην είναι αλάνθαστοι, να μην έχουν αδυναμίες και ανάγκες. Έτσι κρύβουν τα συναισθήματα τους πίσω από ένα εσύ μήνυμα που ρίχνει την ευθύνη στο παιδί και δεν εκθέτει τους ίδιους. Η χρησιμοποίηση όμως μηνυμάτων σε πρώτο πρόσωπο καλλιεργεί μία αυθεντική και ειλικρινή σχέση μεταξύ παιδιού –γονέα. Όταν ανακοινώνουμε στο παιδί καμιά φορά για το πώς σκεφτόμαστε ή αισθανόμαστε δείχνουμε στο παιδί ότι το εμπιστευόμαστε ότι μπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά και να σεβαστεί τις ανάγκες μας. Το παιδί μας γνωρίζει όπως ακριβώς είμαστε και με τη σειρά του αποκτά το θάρρος να μας πει και αυτό πως πραγματικά είναι. Έτσι ερχόμαστε κοντά με το παιδί και αποκτούμε μία σχέση οικειότητας και ειλικρινούς ενδιαφέροντος μαζί του.
Στ) ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΝΤΑΣΗΣ-ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΦΙΛΙΚΗ ΣΖΗΤΗΣΗ-ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Τέλος μία από τις πιο συχνές ενδείξεις –σύμπτωμα έλλειψης επικοινωνίας μεταξύ γονέα παιδιού είναι η γκρίνια που εκφράζεται με τον δυνατό τόνο της φωνής..είτε στην περίπτωση που είναι παρακλητικός όταν η μητέρα παρουσιάζεται ως θύμα. (δε με λυπάσαι καθόλου βρε παλιόπαιδο) ή στη περίπτωση που ξεφωνίζει επειδή δεν μπορεί να ελέγξει τα νεύρα της. Οι δυνατές φωνές και οι συνεχείς επαναλήψεις των ίδιων πραγμάτων από τους γονείς στο τέλος καταλήγουν στο να μην ακούγονται καθόλου από το παιδί. Από το ένα αυτί μπαίνει από το άλλο βγαίνει.
Άρα στην επικοινωνία μας με το παιδί είναι βασικό να υιοθετήσουμε μία ήρεμη και θετική στάση που θα δείχνει σταθερότητα και αποφασιστικότητα σε αυτά που λέμε. Όταν δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον εαυτό μας και τις αντιδράσεις μας , είτε γιατί είμαστε κουρασμένοι, είτε γιατί έχουμε να σκεφτούμε χίλια δυο αλλά πράγματα καλό είναι να κάνουμε ένα time-out , να αποσυρθούμε για λίγο και όταν ηρεμήσουμε να αρχίσουμε να επικοινωνούμε με το παιδί. Επίσης θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί και ήρεμοι με θέματα και προβλήματα που είναι ασήμαντα και εμείς απλώς αντιδρούμε υπερβολικά βάζοντας τις φωνές και δημιουργώντας ένα δηλητηριασμένο κλίμα στο σπίτι χωρίς ουσιαστικό λόγο.
Οι προβληματικές καταστάσεις και οι καυγάδες στο σπίτι δεν θα πρέπει να γίνονται η μόνη αφορμή για να μιλάμε ουσιαστικά με το παιδί μας. Μπορούμε να αδράξουμε την ευκαιρία και να κάνουμε μία φιλική και ανέμελη συζήτηση μαζί του όταν είμαστε ήρεμοι και έχουμε χρόνο. Έτσι μπορούμε να βελτιώσουμε τη σχέση μας με το παιδί και να λειτουργήσουμε πιο αποτελεσματικά σε συνθήκες διαμάχης και έντασης.
Τέλος ο σαρκασμός και η γελοιοποίηση καθώς επίσης και οι ετικέτες-ταμπέλες που καμιά φορά βάζουμε στα παιδιά μας όταν επικοινωνούμε μαζί τους μπορεί να είναι καταστρεπτικά για τη σχέση μας μαζί τους. Το γενικότερο κλίμα που οφείλουν οι γονείς να καλλιεργούν είναι ένα κλίμα αποδοχής όπου τα παιδιά δεν θα φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά για αυτά που τους απασχολούν και αυτά που αισθάνονται και δεν θα απειλούνται ότι θα τα υποβιβάσουμε ή ότι δεν θα πάρουμε στα σοβαρά αυτά που έχουν να μας πουν
Συνοψίζοντας η αποτελεσματική επικοινωνία περιλαμβάνει την ανάγκη και να ακούμε και να μιλάμε. Επίσης :
1.Σκοπό: να καταλάβουμε ο ένας τον άλλο.
2.Απαντήσεις με αντανακλαστική ακοή που δείχνουν ότι κατανοούμε τα συναισθήματα του παιδιού.
3.Μυνηματα στο πρώτο πρόσωπο που μεταφέρουν στα παιδιά αυτά που εμείς σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε.
4. Ιεραρχία σημαντικών θεμάτων και επιλογή κατάλληλης μεθόδου επικοινωνίας σε κάθε περίσταση.
5. Αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων αντί για συμβουλές.
6. Αποφυγή κριτικής, σαρκασμού, γελοιοποίησης , ετικετοποιήσης του παιδιού κατά την επικοινωνία μας μαζί του. Σεβασμός και αποδοχή του παιδιού.
7.Ευκαιρία και ανεύρεση χρόνου για φιλικές συζητήσεις με το παιδί.
Θα μου πείτε μα καλά όλα αυτά στη θεωρία αλλά πως τα εφαρμόζουμε στην πράξη.Οι περισσότεροι γονείς πανικοβάλλονται όταν δεν μπορούν να ελαχιστοποιήσουν τις αντιδράσεις των παιδιών τους ή και να τις κατευθύνουν προς μία επιθυμητή κατεύθυνση. Τις περισσότερες φορές δείχνουν δυσπιστία και επίκριση απέναντι σε νέους μεθόδους επικοινωνίας και αυτό γιατί καμιά φορά οι γονείς δυσκολεύονται να παραιτηθούν από τη θέση του αρχηγού της οικογένειας και τον απόλυτο έλεγχο των καταστάσεων μέσα στο σπίτι. Καμιά φορά ακούμε από τους γονείς …μα τώρα εσείς θα μου πείτε πως θα μεγαλώσω τα παιδιά μου…ωστόσο θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι αν κάποιος θέλει να βελτιωθεί σαν γονιός θα πρέπει να έχει και τη διάθεση να αναγνωρίσει τον εαυτό του και να τον αλλάξει και πρέπει να πιστέψει ότι υπάρχουν και εναλλακτικοί τρόποι για να είναι πιο αποδοτικός γονιός.
Στην προσπάθεια μας να επηρεάσουμε όμως τους άλλους να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους πρέπει να δεχτούμε το γεγονός ότι το μόνο εργαλείο που διαθέτουμε άμεσα σαν γονείς είναι η δική μας συμπεριφορά. Αλλάζοντας τη δική μας συμπεριφορά μπορούμε να επηρεάσουμε τα παιδιά μας ώστε να αλλάξουν και να γίνουν καλύτερα.
Όλοι οι γονείς θέλουν να νιώθουν περήφανοι για τα παιδιά τους αλλά καμιά φορά όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά με τα παιδιά μας αισθάνονται ηττημένοι και αποτυχημένοι σαν γονείς .Παρόλο που είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας σαν γονείς ταυτόχρονα δεν θα πρέπει να οδηγούμαστε στο άλλο άκρο της αυστηρής αυτοκριτικής και αυτουποτίμησης. Δεν είναι απαραίτητο πάντα να είμαστε σκληροί με τον εαυτό μας και να νιώθουμε ενοχές όταν τα παιδιά μας αποτυχαίνουν ή δεν συμπεριφέρονται καλά. Καμιά φορά ορισμένες καταστάσεις είναι έξω από τον έλεγχο μας και αυτό που πρέπει να σκεφτόμαστε είναι ότι αξίζουμε σαν άνθρωποι και προσπαθούμε για το καλύτερο δυνατό για τα παιδιά μας. Πρέπει να προσπαθούμε να αλλάξουμε προς το καλύτερο σε ότι μπορούμε να ελέγξουμε και να αποδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε.
Κλείνοντας, θα ήθελα να πω ότι δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές για να μεγαλώσει κανείς ένα παιδί. Υπάρχουν πολλές στιγμές όπου ο γονέας το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να αντιδράσει αντανακλαστικά. Αυτό το κομμάτι της γονικής συμπεριφοράς δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ, άλλωστε μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς μας απέναντι στα παιδιά διαμορφώνεται από το ένστικτό μας. Παρόλο όμως που κάθε σχέση μεταξύ γονέα –παιδιού είναι μοναδική και ιδιαίτερη , οπώς μοναδικός είναι και κάθε άνθρωπος υπάρχουν περιπτώσεις όπου μπορείτε να σκεφτείτε εναλλακτικά προτού αντιδράσετε έχοντας στο μυαλό σας την πληροφόρηση που έχετε σχετικά με τον καλύτερο χειρισμό της κατάστασης, προσαρμόζοντάς την πάντα στην προσωπικότητα σας και στην προσωπικότητα του παιδιού σας. Οι βασικές αρχές της καλής γονικής συμπεριφοράς
είναι ίδιες για όλους και είναι καλό να τις έχουμε στο μυαλό μας , από κει και έπειτα όμως η αγάπη μας και το γνήσιο ενδιαφέρον μας για το παιδί μας θα κάνουν όλα τα υπόλοιπα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου